Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013
Που χάθηκε ο Αη-Βασίλης;
Έχουν σχέση τα παραμύθια με τις κρίσεις; Τον καιρό της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης του εικοστού αιώνα, το 1930 –μια χρονιά πραγματικά μεγάλης απελπισίας–, ο Τζον Μέυναρντ Κέυνς δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο «Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας».
Στο κείμενο αυτό έλεγε πως η κρίση σχετιζόταν λιγότερο με τους γεροντικούς ρευματισμούς της παλιάς κοινωνίας και περισσότερο με τους σπασμούς γέννησης της καινούριας κοινωνίας. Κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορική εξέλιξη της οικονομίας διαπίστωνε ότι από τη μακρινή αρχαιότητα έως τον 17ο αιώνα περίπου δεν υπήρχε ουσιώδης τεχνολογική εξέλιξη ούτε συσσώρευση πλούτου βασισμένη στον ανατοκισμό των κερδών. Έκτοτε όμως και ώς τις μέρες του, η εξέλιξη ήταν ραγδαία, η επιστήμη και η τεχνολογία έκαναν άλματα. Στη συνέχεια επιχειρούσε μια πρόβλεψη της πορείας του κόσμου για τα επόμενα εκατό χρόνια.
Ο Κέυνς ήταν μία από τις προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή τον 20ό αιώνα. Δεν μπορεί να γραφτεί ευρωπαϊκή ιστορία αυτού του αιώνα χωρίς αναφορά στην επιρροή του στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, ιδίως στη μεταπολεμική εποχή.
Η βασική πρόβλεψη στο κείμενο αυτό είναι πως με μια μέτρια αύξηση του κεφαλαίου της τάξης του 2% ετησίως ο κεφαλαιακός εξοπλισμός θα αυξηθεί 7,5 φορές σε 100 χρόνια. Αυτό σημαίνει αντίστοιχη αύξηση του υλικού πλούτου σε σπίτια, υποδομές, μέσα μεταφοράς κ.λπ. Στο διάστημα της ζωής μας έλεγε (ο Κέυνς πέθανε το 1946, αλλά νομίζω ότι αναφερόταν στα επόμενα τριάντα χρόνια, έως το 1960 τουλάχιστον), η παραγωγή τροφίμων, η εξόρυξη και η βιομηχανία θα κρατούσαν σταθερή την τροφοδοσία του κόσμου με το ένα τέταρτο των απασχολουμένων. Βεβαίως υπάρχουν χώρες που είναι τεχνολογικά καθυστερημένες και πιθανόν αυτές θα υποφέρουν πρώτες από την τεχνολογική ανεργία. Αλλά θα είναι κάτι που θα ρυθμιστεί καθώς στο διάστημα αυτό της εκατονταετίας το επίπεδο ζωής στις προοδευμένες χώρες θα αυξηθεί τέσσερις με οκτώ φορές από το αντίστοιχο της εποχής του ’30.
Βέβαια, συνέχιζε, οι ανθρώπινες ανάγκες είναι απεριόριστες. Αλλά μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες. Στις πρωταρχικές, και σε εκείνες που ικανοποιούν το αίσθημα της διάκρισης και της ανωτερότητας από τους άλλους. Οι πρώτες μπορούν να ικανοποιηθούν, ενώ οι δεύτερες δεν έχουν ορίζοντα ικανοποίησης. Συμπέραινε όμως ότι στο διάστημα του επόμενου αιώνα το οικονομικό πρόβλημα της ανθρωπότητας θα λυνόταν. Με οκτώ φορές πλουσιότερο τον κόσμο, η ανεργία θα αντιμετωπιζόταν με τον περιορισμό της εργάσιμης μέρας σε 3 ώρες και της εργάσιμης εβδομάδας σε 15 ώρες. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Κέυνς πίστευε ότι αυτό θα ήταν ένας σταθμός στην ανθρώπινη ιστορία. Έγραφε:
Έως τώρα ο αγώνας για την επιβίωση ήταν το πρώτιστο μέλημα του ανθρώπινου είδους – και όχι μόνο, αλλά ολόκληρης της βιολογικής σφαίρας, από τις πρωταρχικές μορφές ζωής. […] Αν το οικονομικό πρόβλημα λυθεί, τότε το ανθρώπινο γένος θα απαλλαγεί από τους παραδοσιακούς του σκοπούς.
Ο τόνος, όχι λιγότερο από το περιεχόμενο, ξαφνιάζει. Μας φαίνεται παράξενο μια προσωπικότητα όπως ο Κέυνς να μιλά με ουτοπικούς, ακόμη και χιλιαστικούς, όρους περιγράφοντας αυτό το «τέλος της ιστορίας», όπου οι άνθρωποι θα απαλλαγούν από τις ανάγκες τους και θα εισέλθουν στο βασίλειο της ελευθερίας. Μια παρόμοια ιδέα θα μπορούσε κανείς να την περιμένει από τον Μαρξ στη Γερμανική ιδεολογία, όχι από τον Κέυνς. Στο κάτω κάτω, σε αντίθεση με τον Μαρξ, ο Κέυνς ήταν εναντίον της κοινοκτημοσύνης και της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας. Παρ’ όλα αυτά διαβάζοντας το κείμενό του «Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας» είναι δύσκολο να μη σκεφτούμε αυτόν τον κορυφαίο οικονομολόγο του 20ού αιώνα ως ουτοπικό στοχαστή.
Ας δούμε όμως το περιεχόμενο της πρόβλεψής του. Το πρόβλημα που τον απασχολούσε δεν ήταν η καταπολέμηση της ανεργίας, που αποτελεί τον γόρδιο δεσμό των σύγχρονων οικονομολόγων, αλλά κάτι που θεωρούσε απείρως σοβαρότερο για το μέλλον της ανθρωπότητας. Τι θα έκανε, πώς θα διευθετούσε τον ελεύθερο χρόνο της; Ο ελεύθερος χρόνος δεν θα ήταν πλέον προνόμιο των ανώτερων κοινωνικών τάξεων αλλά όλων. Πώς θα τον χρησιμοποιούσαν; Τι θα έκαναν οι άνθρωποι με την αφθονία του ελεύθερου χρόνου για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους; Πίστευε ότι οι αλλαγές αυτές δεν θα άνοιγαν απλώς μια νέα ιστορική εποχή, αλλά ότι θα σημάδευαν μεταλλαγές στο ίδιο το ανθρώπινο είδος.
Για πρώτη φορά από τη δημιουργία του, ο άνθρωπος θα έρθει αντιμέτωπος με το πραγματικό, με το διαρκές του πρόβλημα – πώς δηλαδή θα χρησιμοποιήσει την απελευθέρωσή του από τις πιεστικές οικονομικές ανάγκες, πώς θα καταλάβει τον ελεύθερο χρόνο του, τον οποίον η επιστήμη και η ανακεφαλαίωση του πλούτου τον προμήθευσε, ώστε να ζήσει σοφότερα, και πιο ευχάριστα και καλά.
Ο Κέυνς αναφερόταν στην επόμενη εκατονταετία, δηλαδή στο 2030. Βρισκόμαστε τώρα στις παραμονές του 2014, δεκαπέντε χρόνια πριν από τη χρονολογία αυτή, αλλά όχι μόνο τίποτε δεν προδικάζει την πορεία προς όσα προέλεγε, αλλά επιπλέον θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς με βεβαιότητα πως βρισκόμαστε στην αντίθετη πορεία. Η εργάσιμη μέρα έχασε την κανονικότητά της. Η περίφημη ελαστικοποίηση της εργασίας και η ανεργία έκανε το οκτάωρο όνειρο του παρελθόντος, και την εργάσιμη εβδομάδα ακανόνιστη και απρόβλεπτη για τις ανάγκες της οικογένειας. Τώρα το μεγάλο πρόβλημα είναι η ανεργία των νέων. Η εργατική νομοθεσία εξαρθρώθηκε και ο περισσότερος νέος κόσμος δουλεύει χωρίς ασφάλιση και σε καθεστώς προσωρινότητας και ανασφάλειας. Τώρα η πρόβλεψη του Κέυνς φαντάζει ουτοπική, με τη σημασία εκείνου που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί.
Εντούτοις ο Κέυνς δεν ήταν ο μοναδικός στοχαστής που πίστευε πώς μια κοινωνία της ευημερίας μπορούσε πράγματι να εγκαθιδρυθεί μεταπολεμικά, τουλάχιστον στην Ευρώπη και την Αμερική. Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε, ο οποίος δίδασκε στην Καλιφόρνια κατά τη δεκαετία του ’60, είχε διακηρύξει το 1967 ότι οι ουτοπικές προσδοκίες και προβλέψεις μπορούσαν να πραγματοποιηθούν άμεσα. Το 1970, ο Ανρύ Λεφέβρ δημοσίευσε το βιβλίο Το τέλος της ιστορίας στο οποίο έγραφε ότι η σύγχρονη κοινωνία, η οποία ολοένα και περισσότερο κατευθύνεται από μια τεχνοκρατία, θα προκαλέσει το τέλος των ιδεολογιών που βασίζονται στην ιστορία, και πώς το τέλος αυτής της ιστορικότητας θα προκαλέσει το τέλος της ιστορίας. Πρόκειται για ένα βιβλίο του οποίου η προβληματική το φέρνει κοντά στο Τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος του Φράνσις Φουκουγιάμα.
Βιβλίο βασισμένο στη διδασκαλία του Ρωσογάλλου φιλόσοφου Αλεξάντερ Κοζέβ, ο οποίος θεωρούσε τη μεταπολεμική ευημερία ως πραγματοποίηση της παλιάς ιστορίας που διηγείται ο Χέγκελ για τον Κύριο και τον Δούλο, μια ιστορία πρωταρχική για την ανάλυση των σχέσεων εξουσίας. Μετά από μια επίσκεψή του στη μεταπολεμική Αμερική, ο Κοζέβ διακήρυξε ότι το αμερικάνικο μοντέλο ευημερίας ήταν το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης και της Κίνας. Έτσι θα παγκοσμιοποιούνταν ο κόσμος, θα επικρατούσε η πολιτική και ιδεολογική ευημερία και η διακυβέρνηση θα αποτελούνταν πλέον από έναν μηχανισμό δημιουργίας κανόνων και τεχνικών λύσεων. Η μελλοντική Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία ο Κοζέβ εργάστηκε, ήταν το ιδεώδες του. Το σημαντικό όμως ήταν πως αντίθετα με τον Κέυνς, η προσέγγιση του Κοζέβ και του Φουκουγιάμα στην κουλτούρα ήταν μάλλον απαισιόδοξη.
Χωρίς μείζονες ιδεολογικές συγκρούσεις και δράματα, οι άνθρωποι θα οδηγούνταν σε ένα είδος ανέμελης ζωής που θα κατέληγε στην επιστροφή σε έναν παράδεισο με χαρούμενα ζώα, όπου οι άνθρωποι θα έχτιζαν τις φωλιές τους όπως οι μέλισσες, θα τιτίβιζαν σαν τα πουλιά, θα έπαιζαν και θα αγκαλιάζονταν όπως τα αρκουδάκια στο πράσινο χορτάρι. Αυτό σήμαινε πως όχι μόνο οι τέχνες θα εξαφανίζονταν αλλά ακόμη και η γλώσσα και ο πολιτισμός. Κι αν η ανθρωπότητα δεν θα έφτανε μια κι έξω σ’ αυτόν τον χαρούμενο παράδεισο, μερικά τμήματά της όπως η Βόρεια Αμερική είχαν πλησιάσει, τα άλλα θα ακολουθούσαν.
Η μεγάλη διαφορά του Κέυνς ως προς αυτές τις προβολές στο μέλλον ήταν πως άφηνε ανοιχτό το πρόβλημα της εξέλιξης της κουλτούρας, το αναδείκνυε μάλιστα σε μείζον πρόβλημα για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Αλλά και κάτι άλλο. Η δική του προβολή βασιζόταν σε μαθηματικούς υπολογισμούς.
Η κεϊνσιανή προοπτική δεν ήταν στον αέρα. Ήταν μια πολιτική πλήρους απασχόλησης η οποία βασιζόταν σε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Επενδύσεων στην εκπαίδευση, με την επέκταση των δικτύων από τα νηπιαγωγεία έως τα πανεπιστήμια και τον πολλαπλασιασμό των φοιτητών, επενδύσεων στην υγεία (με τη δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής περίθαλψης), με τη στήριξη της ενεργού ζήτησης (ενθάρρυνση της μαζικής κατανάλωσης μέσω των οικογενειακών κ.ά. επιδομάτων, την ελάττωση της έμμεσης φορολογίας και της διατήρησης σε χαμηλά επίπεδα των τιμών των βασικών ειδών και υπηρεσιών). Η αναγκαία χρηματοδότηση αυτού του προγράμματος θα εξασφαλιζόταν από την οικονομική ανάπτυξη, αλληλένδετη με μια σώφρονα διαχείριση της ενεργού ζήτησης. Αυτή ήταν η ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού μεταπολεμικού κράτους πρόνοιας, παρά τις διαφορές και τις καθυστερήσεις από τη μια χώρα στην άλλη. Και πράγματι οι προβλέψεις του Κέυνς πραγματοποιούνταν.
Ο εβδομαδιαίος χρόνος της εβδομάδας εργασίας περιοριζόταν σταδιακά από τις 48 στις 40 και (στη Γαλλία) στις 35 ώρες, η διάρκεια του εργασιακού βίου επίσης περιορίστηκε σταδιακά με την επέκταση του χρόνου σπουδών αφενός, την επέκταση των γονικών αδειών αλλά και των ετήσιων αδειών, καθώς και με τη συνταξιοδότηση νωρίτερα. Αυτός ήταν ο κόσμος που βιώσαμε, και αυτός ο κόσμος είχε ένα ουτοπικό αποτύπωμα. Το κράτος πρόνοιας ήταν μια ιστορική κατάκτηση για τον δυτικό κόσμο γιατί γεφύρωσε την ανισότητα με τη δικαιοσύνη και έκανε τους φτωχούς και περιφρονημένους ανθρώπους αξιοπρεπείς πολίτες. Η ασφάλιση υγείας, οι συντάξεις, η μαζική εκπαίδευση, δεν κατάργησαν βέβαια τις τάξεις, αλλά διευκόλυναν την κοινωνική κινητικότητα και σταθεροποίησαν τη δημοκρατία.
Ο Κέυνς στο κείμενό του που συζητάμε έλεγε πως η πορεία αυτή θα μπορούσε να διατηρηθεί και να φτάσει στους στόχους που έθετε σε 100 χρόνια, αν δεν συνέβαιναν μεγάλοι και καταστροφικοί πόλεμοι και επίσης δραματικές αλλαγές στον παγκόσμιο πληθυσμό. Βέβαια από τη δημοσίευση του κειμένου αυτού το 1930 υπήρξαν πράγματι καταστροφικοί πόλεμοι, αλλά δεν επηρέασαν την ανάπτυξη στη μακρά πορεία. Ο Κέυνς προέβλεπε ότι αυτή η πορεία θα ήταν εφικτή με μια μέση ανάπτυξη 2%, η οποία αποδείχτηκε ότι μεσοσταθμικά για όλη την περίοδο ήταν μεγαλύτερη. Πράγματι, από το 1947 έως το 2011 ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 3,3%. Ο πλούτος αναπτύχθηκε πέρα από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Αναφορικά τώρα με την αύξηση του πληθυσμού, η ετήσια αύξηση έφτασε το υψηλότερο σημείο της στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960-70, όταν ήταν πάνω από 2%. Η τωρινή ανάπτυξη είναι 1,15% και υπάρχει η εκτίμηση ότι θα πέσει κάτω από το 1% μετά το 2020, και στο 0,5% από το 2050. Εντούτοις, ακόμη και με αυτά τα δεδομένα, ο πληθυσμός έφτασε από τα 2 δισ. το 1930, στα 7 δισ. το 2012 με εκτίμηση να φτάσει στα 8.3 δισ. το 2030, πριν αρχίσει να μειώνεται.
Το ζήτημα είναι όμως ότι αυξήθηκε και η ανισότητα, και το χάσμα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις υπανάπτυκτες χώρες έγινε όλο και μεγαλύτερο στον εικοστό αιώνα. Ήταν 9:1 στις αρχές του, έφτασε στο 19:1 στο τέλος του. Το 2011, ο παγκόσμιος πλούτος των νοικοκυριών ήταν περίπου 231 τρισ. δολάρια και ο αριθμός των ενηλίκων 4,5 δισ. Αυτό σήμαινε πως κάθε νοικοκυριό θα μπορούσε να διαθέτει εισόδημα 51.000 δολάρια τον χρόνο.3 Υπολογισμοί σε γενικές γραμμές αυτοί, αλλά δείχνουν κάτι. Ο Κέυνς δεν είχε εντελώς άδικο λέγοντας ότι υπάρχει η δυνατότητα όλος ο κόσμος να ζήσει σε συνθήκες μεσαίων τάξεων. Και πράγματι, 60 χρόνια από τότε το μέσο εισόδημα του παγκόσμιου πληθυσμού έφτασε το 1990 στα μέσα επίπεδα που απολάμβανε ο πληθυσμός της Βρετανίας πριν από τον πόλεμο. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι ναι μεν οι δυνατότητες υπήρχαν, αλλά η απάντηση γιατί ο Αϊ-Βασίλης έχασε τον δρόμο κρύβεται στους μέσους όρους. Οι μέσοι όροι είναι ένα πυκνό και αδιαφανές δάσος μέσα στο οποίο κρύβονται θηριώδεις ανισότητες. Ανισότητες που μπορούν να σου αλλάξουν τον δρόμο.
Τώρα ζούμε την αντιστροφή της τάσης που προέβλεψε ο Κέυνς. Γιατί; Πράγματι, το 1930 περίμενε πως η οικονομική εξέλιξη θα προκαλούσε μια μεγάλη και βαθιά αλλαγή στη φιλοσοφία και στις νοοτροπίες.
Όταν η συσσώρευση του πλούτου δεν θα έχει πλέον τόσο μεγάλη κοινωνική σημασία, τότε θα συμβούν μεγάλες αλλαγές στον ηθικό κώδικα που ρυθμίζει τις συμπεριφορές. Θα απελευθερωθούμε από πολλές από τις ψευδοηθικές αρχές που μας έχουν γίνει εφιάλτης εδώ και διακόσια χρόνια, με αποτέλεσμα να εξυψώνουμε μερικές από τις πιο απωθητικές ανθρώπινες ιδιότητες στη θέση των υψηλότερων αρετών. Έτσι θα τολμήσουμε να αποτιμήσουμε την αληθινή αξία των οικονομικών κινήτρων. Η αγάπη της αποθησαύρισης – μια αγάπη διαφορετική από την αγάπη του χρήματος ως μέσου απόλαυσης των πραγματικοτήτων της ζωής, θα αναγνωριστεί ως αυτό που είναι: σιχαμένη αδυναμία, από αυτές τις σχεδόν εγκληματικές, παθολογικές τάσεις τις οποίες παραδίδει κανείς με αποστροφή στους ειδικούς των ψυχικών ασθενειών.
Ο Αϊ-Βασίλης πράγματι έχασε τον δρόμο του. Στο χιονισμένο Νταβός, πάνω στις Άλπεις, όπου μαζεύονται κάθε χρόνο οι Σκρουτζ όλου του κόσμου, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς είπε πέρσι ότι το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών κατέχει το 25% του πλούτου της χώρας του και ότι ο πλούτος του διπλασιάστηκε από το 1980. Αντίθετα, από το 1990 το εισόδημα της μεγάλης μάζας των μεσαίων στρωμάτων δεν μεταβλήθηκε.4 Ο ίδιος, καθώς και άλλοι σπουδαίοι οικονομολόγοι, θεωρεί ότι αυτή η μετεωρική ανισότητα είναι αιτία της σημερινής κρίσης γιατί κάνει τη βάση της οικονομίας στενότερη, ενώ διογκώνει την κορυφή της, με αποτέλεσμα το οικοδόμημα να γίνεται όλο και πιο ασταθές και οι κραδασμοί του όλο και πιο μεγάλοι, σαν αυτούς που περνάμε τώρα.
Είναι όμως αυτός ο επίλογος του παραμυθιού; Θα κατατάξουμε τις κεϊνσιανές προβλέψεις στην αρχαιολογία των ουτοπικών σχεδιασμάτων ενός καλύτερου κόσμου που δεν ήρθε ποτέ;
Στο κείμενο αυτό έλεγε πως η κρίση σχετιζόταν λιγότερο με τους γεροντικούς ρευματισμούς της παλιάς κοινωνίας και περισσότερο με τους σπασμούς γέννησης της καινούριας κοινωνίας. Κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορική εξέλιξη της οικονομίας διαπίστωνε ότι από τη μακρινή αρχαιότητα έως τον 17ο αιώνα περίπου δεν υπήρχε ουσιώδης τεχνολογική εξέλιξη ούτε συσσώρευση πλούτου βασισμένη στον ανατοκισμό των κερδών. Έκτοτε όμως και ώς τις μέρες του, η εξέλιξη ήταν ραγδαία, η επιστήμη και η τεχνολογία έκαναν άλματα. Στη συνέχεια επιχειρούσε μια πρόβλεψη της πορείας του κόσμου για τα επόμενα εκατό χρόνια.
Ο Κέυνς ήταν μία από τις προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή τον 20ό αιώνα. Δεν μπορεί να γραφτεί ευρωπαϊκή ιστορία αυτού του αιώνα χωρίς αναφορά στην επιρροή του στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, ιδίως στη μεταπολεμική εποχή.
Η βασική πρόβλεψη στο κείμενο αυτό είναι πως με μια μέτρια αύξηση του κεφαλαίου της τάξης του 2% ετησίως ο κεφαλαιακός εξοπλισμός θα αυξηθεί 7,5 φορές σε 100 χρόνια. Αυτό σημαίνει αντίστοιχη αύξηση του υλικού πλούτου σε σπίτια, υποδομές, μέσα μεταφοράς κ.λπ. Στο διάστημα της ζωής μας έλεγε (ο Κέυνς πέθανε το 1946, αλλά νομίζω ότι αναφερόταν στα επόμενα τριάντα χρόνια, έως το 1960 τουλάχιστον), η παραγωγή τροφίμων, η εξόρυξη και η βιομηχανία θα κρατούσαν σταθερή την τροφοδοσία του κόσμου με το ένα τέταρτο των απασχολουμένων. Βεβαίως υπάρχουν χώρες που είναι τεχνολογικά καθυστερημένες και πιθανόν αυτές θα υποφέρουν πρώτες από την τεχνολογική ανεργία. Αλλά θα είναι κάτι που θα ρυθμιστεί καθώς στο διάστημα αυτό της εκατονταετίας το επίπεδο ζωής στις προοδευμένες χώρες θα αυξηθεί τέσσερις με οκτώ φορές από το αντίστοιχο της εποχής του ’30.
Βέβαια, συνέχιζε, οι ανθρώπινες ανάγκες είναι απεριόριστες. Αλλά μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες. Στις πρωταρχικές, και σε εκείνες που ικανοποιούν το αίσθημα της διάκρισης και της ανωτερότητας από τους άλλους. Οι πρώτες μπορούν να ικανοποιηθούν, ενώ οι δεύτερες δεν έχουν ορίζοντα ικανοποίησης. Συμπέραινε όμως ότι στο διάστημα του επόμενου αιώνα το οικονομικό πρόβλημα της ανθρωπότητας θα λυνόταν. Με οκτώ φορές πλουσιότερο τον κόσμο, η ανεργία θα αντιμετωπιζόταν με τον περιορισμό της εργάσιμης μέρας σε 3 ώρες και της εργάσιμης εβδομάδας σε 15 ώρες. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Κέυνς πίστευε ότι αυτό θα ήταν ένας σταθμός στην ανθρώπινη ιστορία. Έγραφε:
Έως τώρα ο αγώνας για την επιβίωση ήταν το πρώτιστο μέλημα του ανθρώπινου είδους – και όχι μόνο, αλλά ολόκληρης της βιολογικής σφαίρας, από τις πρωταρχικές μορφές ζωής. […] Αν το οικονομικό πρόβλημα λυθεί, τότε το ανθρώπινο γένος θα απαλλαγεί από τους παραδοσιακούς του σκοπούς.
Ο τόνος, όχι λιγότερο από το περιεχόμενο, ξαφνιάζει. Μας φαίνεται παράξενο μια προσωπικότητα όπως ο Κέυνς να μιλά με ουτοπικούς, ακόμη και χιλιαστικούς, όρους περιγράφοντας αυτό το «τέλος της ιστορίας», όπου οι άνθρωποι θα απαλλαγούν από τις ανάγκες τους και θα εισέλθουν στο βασίλειο της ελευθερίας. Μια παρόμοια ιδέα θα μπορούσε κανείς να την περιμένει από τον Μαρξ στη Γερμανική ιδεολογία, όχι από τον Κέυνς. Στο κάτω κάτω, σε αντίθεση με τον Μαρξ, ο Κέυνς ήταν εναντίον της κοινοκτημοσύνης και της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας. Παρ’ όλα αυτά διαβάζοντας το κείμενό του «Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας» είναι δύσκολο να μη σκεφτούμε αυτόν τον κορυφαίο οικονομολόγο του 20ού αιώνα ως ουτοπικό στοχαστή.
Ας δούμε όμως το περιεχόμενο της πρόβλεψής του. Το πρόβλημα που τον απασχολούσε δεν ήταν η καταπολέμηση της ανεργίας, που αποτελεί τον γόρδιο δεσμό των σύγχρονων οικονομολόγων, αλλά κάτι που θεωρούσε απείρως σοβαρότερο για το μέλλον της ανθρωπότητας. Τι θα έκανε, πώς θα διευθετούσε τον ελεύθερο χρόνο της; Ο ελεύθερος χρόνος δεν θα ήταν πλέον προνόμιο των ανώτερων κοινωνικών τάξεων αλλά όλων. Πώς θα τον χρησιμοποιούσαν; Τι θα έκαναν οι άνθρωποι με την αφθονία του ελεύθερου χρόνου για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους; Πίστευε ότι οι αλλαγές αυτές δεν θα άνοιγαν απλώς μια νέα ιστορική εποχή, αλλά ότι θα σημάδευαν μεταλλαγές στο ίδιο το ανθρώπινο είδος.
Για πρώτη φορά από τη δημιουργία του, ο άνθρωπος θα έρθει αντιμέτωπος με το πραγματικό, με το διαρκές του πρόβλημα – πώς δηλαδή θα χρησιμοποιήσει την απελευθέρωσή του από τις πιεστικές οικονομικές ανάγκες, πώς θα καταλάβει τον ελεύθερο χρόνο του, τον οποίον η επιστήμη και η ανακεφαλαίωση του πλούτου τον προμήθευσε, ώστε να ζήσει σοφότερα, και πιο ευχάριστα και καλά.
Ο Κέυνς αναφερόταν στην επόμενη εκατονταετία, δηλαδή στο 2030. Βρισκόμαστε τώρα στις παραμονές του 2014, δεκαπέντε χρόνια πριν από τη χρονολογία αυτή, αλλά όχι μόνο τίποτε δεν προδικάζει την πορεία προς όσα προέλεγε, αλλά επιπλέον θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς με βεβαιότητα πως βρισκόμαστε στην αντίθετη πορεία. Η εργάσιμη μέρα έχασε την κανονικότητά της. Η περίφημη ελαστικοποίηση της εργασίας και η ανεργία έκανε το οκτάωρο όνειρο του παρελθόντος, και την εργάσιμη εβδομάδα ακανόνιστη και απρόβλεπτη για τις ανάγκες της οικογένειας. Τώρα το μεγάλο πρόβλημα είναι η ανεργία των νέων. Η εργατική νομοθεσία εξαρθρώθηκε και ο περισσότερος νέος κόσμος δουλεύει χωρίς ασφάλιση και σε καθεστώς προσωρινότητας και ανασφάλειας. Τώρα η πρόβλεψη του Κέυνς φαντάζει ουτοπική, με τη σημασία εκείνου που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί.
Εντούτοις ο Κέυνς δεν ήταν ο μοναδικός στοχαστής που πίστευε πώς μια κοινωνία της ευημερίας μπορούσε πράγματι να εγκαθιδρυθεί μεταπολεμικά, τουλάχιστον στην Ευρώπη και την Αμερική. Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε, ο οποίος δίδασκε στην Καλιφόρνια κατά τη δεκαετία του ’60, είχε διακηρύξει το 1967 ότι οι ουτοπικές προσδοκίες και προβλέψεις μπορούσαν να πραγματοποιηθούν άμεσα. Το 1970, ο Ανρύ Λεφέβρ δημοσίευσε το βιβλίο Το τέλος της ιστορίας στο οποίο έγραφε ότι η σύγχρονη κοινωνία, η οποία ολοένα και περισσότερο κατευθύνεται από μια τεχνοκρατία, θα προκαλέσει το τέλος των ιδεολογιών που βασίζονται στην ιστορία, και πώς το τέλος αυτής της ιστορικότητας θα προκαλέσει το τέλος της ιστορίας. Πρόκειται για ένα βιβλίο του οποίου η προβληματική το φέρνει κοντά στο Τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος του Φράνσις Φουκουγιάμα.
Βιβλίο βασισμένο στη διδασκαλία του Ρωσογάλλου φιλόσοφου Αλεξάντερ Κοζέβ, ο οποίος θεωρούσε τη μεταπολεμική ευημερία ως πραγματοποίηση της παλιάς ιστορίας που διηγείται ο Χέγκελ για τον Κύριο και τον Δούλο, μια ιστορία πρωταρχική για την ανάλυση των σχέσεων εξουσίας. Μετά από μια επίσκεψή του στη μεταπολεμική Αμερική, ο Κοζέβ διακήρυξε ότι το αμερικάνικο μοντέλο ευημερίας ήταν το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης και της Κίνας. Έτσι θα παγκοσμιοποιούνταν ο κόσμος, θα επικρατούσε η πολιτική και ιδεολογική ευημερία και η διακυβέρνηση θα αποτελούνταν πλέον από έναν μηχανισμό δημιουργίας κανόνων και τεχνικών λύσεων. Η μελλοντική Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία ο Κοζέβ εργάστηκε, ήταν το ιδεώδες του. Το σημαντικό όμως ήταν πως αντίθετα με τον Κέυνς, η προσέγγιση του Κοζέβ και του Φουκουγιάμα στην κουλτούρα ήταν μάλλον απαισιόδοξη.
Χωρίς μείζονες ιδεολογικές συγκρούσεις και δράματα, οι άνθρωποι θα οδηγούνταν σε ένα είδος ανέμελης ζωής που θα κατέληγε στην επιστροφή σε έναν παράδεισο με χαρούμενα ζώα, όπου οι άνθρωποι θα έχτιζαν τις φωλιές τους όπως οι μέλισσες, θα τιτίβιζαν σαν τα πουλιά, θα έπαιζαν και θα αγκαλιάζονταν όπως τα αρκουδάκια στο πράσινο χορτάρι. Αυτό σήμαινε πως όχι μόνο οι τέχνες θα εξαφανίζονταν αλλά ακόμη και η γλώσσα και ο πολιτισμός. Κι αν η ανθρωπότητα δεν θα έφτανε μια κι έξω σ’ αυτόν τον χαρούμενο παράδεισο, μερικά τμήματά της όπως η Βόρεια Αμερική είχαν πλησιάσει, τα άλλα θα ακολουθούσαν.
Η μεγάλη διαφορά του Κέυνς ως προς αυτές τις προβολές στο μέλλον ήταν πως άφηνε ανοιχτό το πρόβλημα της εξέλιξης της κουλτούρας, το αναδείκνυε μάλιστα σε μείζον πρόβλημα για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Αλλά και κάτι άλλο. Η δική του προβολή βασιζόταν σε μαθηματικούς υπολογισμούς.
Η κεϊνσιανή προοπτική δεν ήταν στον αέρα. Ήταν μια πολιτική πλήρους απασχόλησης η οποία βασιζόταν σε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Επενδύσεων στην εκπαίδευση, με την επέκταση των δικτύων από τα νηπιαγωγεία έως τα πανεπιστήμια και τον πολλαπλασιασμό των φοιτητών, επενδύσεων στην υγεία (με τη δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής περίθαλψης), με τη στήριξη της ενεργού ζήτησης (ενθάρρυνση της μαζικής κατανάλωσης μέσω των οικογενειακών κ.ά. επιδομάτων, την ελάττωση της έμμεσης φορολογίας και της διατήρησης σε χαμηλά επίπεδα των τιμών των βασικών ειδών και υπηρεσιών). Η αναγκαία χρηματοδότηση αυτού του προγράμματος θα εξασφαλιζόταν από την οικονομική ανάπτυξη, αλληλένδετη με μια σώφρονα διαχείριση της ενεργού ζήτησης. Αυτή ήταν η ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού μεταπολεμικού κράτους πρόνοιας, παρά τις διαφορές και τις καθυστερήσεις από τη μια χώρα στην άλλη. Και πράγματι οι προβλέψεις του Κέυνς πραγματοποιούνταν.
Ο εβδομαδιαίος χρόνος της εβδομάδας εργασίας περιοριζόταν σταδιακά από τις 48 στις 40 και (στη Γαλλία) στις 35 ώρες, η διάρκεια του εργασιακού βίου επίσης περιορίστηκε σταδιακά με την επέκταση του χρόνου σπουδών αφενός, την επέκταση των γονικών αδειών αλλά και των ετήσιων αδειών, καθώς και με τη συνταξιοδότηση νωρίτερα. Αυτός ήταν ο κόσμος που βιώσαμε, και αυτός ο κόσμος είχε ένα ουτοπικό αποτύπωμα. Το κράτος πρόνοιας ήταν μια ιστορική κατάκτηση για τον δυτικό κόσμο γιατί γεφύρωσε την ανισότητα με τη δικαιοσύνη και έκανε τους φτωχούς και περιφρονημένους ανθρώπους αξιοπρεπείς πολίτες. Η ασφάλιση υγείας, οι συντάξεις, η μαζική εκπαίδευση, δεν κατάργησαν βέβαια τις τάξεις, αλλά διευκόλυναν την κοινωνική κινητικότητα και σταθεροποίησαν τη δημοκρατία.
Ο Κέυνς στο κείμενό του που συζητάμε έλεγε πως η πορεία αυτή θα μπορούσε να διατηρηθεί και να φτάσει στους στόχους που έθετε σε 100 χρόνια, αν δεν συνέβαιναν μεγάλοι και καταστροφικοί πόλεμοι και επίσης δραματικές αλλαγές στον παγκόσμιο πληθυσμό. Βέβαια από τη δημοσίευση του κειμένου αυτού το 1930 υπήρξαν πράγματι καταστροφικοί πόλεμοι, αλλά δεν επηρέασαν την ανάπτυξη στη μακρά πορεία. Ο Κέυνς προέβλεπε ότι αυτή η πορεία θα ήταν εφικτή με μια μέση ανάπτυξη 2%, η οποία αποδείχτηκε ότι μεσοσταθμικά για όλη την περίοδο ήταν μεγαλύτερη. Πράγματι, από το 1947 έως το 2011 ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 3,3%. Ο πλούτος αναπτύχθηκε πέρα από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Αναφορικά τώρα με την αύξηση του πληθυσμού, η ετήσια αύξηση έφτασε το υψηλότερο σημείο της στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960-70, όταν ήταν πάνω από 2%. Η τωρινή ανάπτυξη είναι 1,15% και υπάρχει η εκτίμηση ότι θα πέσει κάτω από το 1% μετά το 2020, και στο 0,5% από το 2050. Εντούτοις, ακόμη και με αυτά τα δεδομένα, ο πληθυσμός έφτασε από τα 2 δισ. το 1930, στα 7 δισ. το 2012 με εκτίμηση να φτάσει στα 8.3 δισ. το 2030, πριν αρχίσει να μειώνεται.
Το ζήτημα είναι όμως ότι αυξήθηκε και η ανισότητα, και το χάσμα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις υπανάπτυκτες χώρες έγινε όλο και μεγαλύτερο στον εικοστό αιώνα. Ήταν 9:1 στις αρχές του, έφτασε στο 19:1 στο τέλος του. Το 2011, ο παγκόσμιος πλούτος των νοικοκυριών ήταν περίπου 231 τρισ. δολάρια και ο αριθμός των ενηλίκων 4,5 δισ. Αυτό σήμαινε πως κάθε νοικοκυριό θα μπορούσε να διαθέτει εισόδημα 51.000 δολάρια τον χρόνο.3 Υπολογισμοί σε γενικές γραμμές αυτοί, αλλά δείχνουν κάτι. Ο Κέυνς δεν είχε εντελώς άδικο λέγοντας ότι υπάρχει η δυνατότητα όλος ο κόσμος να ζήσει σε συνθήκες μεσαίων τάξεων. Και πράγματι, 60 χρόνια από τότε το μέσο εισόδημα του παγκόσμιου πληθυσμού έφτασε το 1990 στα μέσα επίπεδα που απολάμβανε ο πληθυσμός της Βρετανίας πριν από τον πόλεμο. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι ναι μεν οι δυνατότητες υπήρχαν, αλλά η απάντηση γιατί ο Αϊ-Βασίλης έχασε τον δρόμο κρύβεται στους μέσους όρους. Οι μέσοι όροι είναι ένα πυκνό και αδιαφανές δάσος μέσα στο οποίο κρύβονται θηριώδεις ανισότητες. Ανισότητες που μπορούν να σου αλλάξουν τον δρόμο.
Τώρα ζούμε την αντιστροφή της τάσης που προέβλεψε ο Κέυνς. Γιατί; Πράγματι, το 1930 περίμενε πως η οικονομική εξέλιξη θα προκαλούσε μια μεγάλη και βαθιά αλλαγή στη φιλοσοφία και στις νοοτροπίες.
Όταν η συσσώρευση του πλούτου δεν θα έχει πλέον τόσο μεγάλη κοινωνική σημασία, τότε θα συμβούν μεγάλες αλλαγές στον ηθικό κώδικα που ρυθμίζει τις συμπεριφορές. Θα απελευθερωθούμε από πολλές από τις ψευδοηθικές αρχές που μας έχουν γίνει εφιάλτης εδώ και διακόσια χρόνια, με αποτέλεσμα να εξυψώνουμε μερικές από τις πιο απωθητικές ανθρώπινες ιδιότητες στη θέση των υψηλότερων αρετών. Έτσι θα τολμήσουμε να αποτιμήσουμε την αληθινή αξία των οικονομικών κινήτρων. Η αγάπη της αποθησαύρισης – μια αγάπη διαφορετική από την αγάπη του χρήματος ως μέσου απόλαυσης των πραγματικοτήτων της ζωής, θα αναγνωριστεί ως αυτό που είναι: σιχαμένη αδυναμία, από αυτές τις σχεδόν εγκληματικές, παθολογικές τάσεις τις οποίες παραδίδει κανείς με αποστροφή στους ειδικούς των ψυχικών ασθενειών.
Ο Αϊ-Βασίλης πράγματι έχασε τον δρόμο του. Στο χιονισμένο Νταβός, πάνω στις Άλπεις, όπου μαζεύονται κάθε χρόνο οι Σκρουτζ όλου του κόσμου, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς είπε πέρσι ότι το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών κατέχει το 25% του πλούτου της χώρας του και ότι ο πλούτος του διπλασιάστηκε από το 1980. Αντίθετα, από το 1990 το εισόδημα της μεγάλης μάζας των μεσαίων στρωμάτων δεν μεταβλήθηκε.4 Ο ίδιος, καθώς και άλλοι σπουδαίοι οικονομολόγοι, θεωρεί ότι αυτή η μετεωρική ανισότητα είναι αιτία της σημερινής κρίσης γιατί κάνει τη βάση της οικονομίας στενότερη, ενώ διογκώνει την κορυφή της, με αποτέλεσμα το οικοδόμημα να γίνεται όλο και πιο ασταθές και οι κραδασμοί του όλο και πιο μεγάλοι, σαν αυτούς που περνάμε τώρα.
Είναι όμως αυτός ο επίλογος του παραμυθιού; Θα κατατάξουμε τις κεϊνσιανές προβλέψεις στην αρχαιολογία των ουτοπικών σχεδιασμάτων ενός καλύτερου κόσμου που δεν ήρθε ποτέ;
Πηγή: Που χάθηκε ο Αη-Βασίλης; - RAMNOUSIA
Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2013
Μια φορά και έναν καιρό…! Ένα νοσταλγικό παραμύθι η ζωή σου, η ζωή μου…
Μια τόσο όμορφη μέρα του Χρόνου, τι άλλο θα ταίριαζε στο ιστολόγιό μας εκτός από ένα Αληθινό Παραμύθι. Πάμε να ταξιδέψουμε στον κόσμο ενός Χριστουγεννιάτικου Παραμυθιού με την ιδιαίτερη πένα του αγαπητού μας κ. Δημητρίου Λυκούδη; Ας του δώσουμε το χέρι μας να μας ταξιδέψει…
ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ…
Υπό Δημητρίου Π. Λυκούδη,
Θεολόγου-Φιλολόγου, Υπ. Δρος Παν/μίου Αθηνών
Μια φορά και έναν καιρό, στα χρόνια εκείνα τα παλιά, στα χρόνια που πέρασαν και είναι τα μόνα που έρχονται και ξαναέρχονται κάθε χρόνο μπροστά μας, θαρρώ κοντά τέτοιες μέρες ήταν, μεγάλο τσακωμό έστησαν ο χώρος και ο χρόνος μεταξύ τους.
Έριδα και τσακωμός μεγάλος γιατί ακούστηκε ότι επρόκειτο να γεννηθεί ο Σωτήρας Χριστός, ο Λυτρωτής του κόσμου. Αντιμάχονται τα πρωτεία, το πνευματικό προβάδισμα, το δικαίωμα στην αυτόκλητη ευλογία και χάρη του Θείου Βρέφους, το δικαίωμα να χαράξουν τ΄όνομά τους ανεξίτηλα στο διάβα των αιώνων ότι αυτοί αξιώθηκαν πρώτοι να υποδεχθούν τον μικρό Ιησού.
Ο χώρος υποστήριζε ότι αυτός παρέχει τον τόπο, ένα άσημο και υγρό σπήλαιο στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Χρόνια τώρα τον προετοίμαζε. Τόσους προφήτες και δικαίους επιστράτευσε να το διαλαλήσουν πολλά χρόνια πριν. Ο χώρος, αυτός ο χώρος να υποδεχθεί τον Ιησού, να καταγράψει στις μνήμες της Ιστορίας τον ερχομό Του τοπογραφικά, να καταγράψει στις καρδιές των ανθρώπων την έλευση και γέννηση του Θεανθρώπου «εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας».
Ο χρόνος από την άλλη, φωνασκούσε ότι φέρει την πρωτοκαθεδρία στη ροή του παγκόσμιου «γίγνεσθαι». Υποστήριζε πως ήταν πρώτος, πως έχει την αφετηριακή οριοθέτηση στα βωμόθυρα της Συμπαντικής κτίσης και δημιουργίας. Ήθελε να καταγραφεί τονισμένα στο πέρασμά του ο χωρισμός της Ιστορίας σε εποχή προ Χριστού και μετά Χριστόν, και έτσι να κερδίσει εξέχουσα θέση στη δυναμική της συμπόρευσης Ακτίστου-κτιστού, να συμπεριληφθεί στη γραμμικότητά του, σε μια πορεία αέναη και αγιαστική προς τα έσχατα.
Και καταδέχεται ο Κύριος και Λυτρωτής Ιησούς Χριστός, με την άκρα συγκατάβασή Του, να συνενώσει με την Ενανθρώπησή Του τα δύο άκρα.
Κατορθώνει να αιωνίσει τότε, νυν και αεί «χώρο και χρόνο» στον ωκεανό της απέραντης και θεωτικής θείας αγάπης και να μεταμορφώσει την πορεία «χωροχρονικά» του ανθρώπου, όχι σε μια αδιέξοδη, εφάμαρτη και διαβατική τροχιά, αλλά σε μια υπέρβαση του πρόσκαιρου και καιρικού, σε μια φανέρωση του αιωνίου και υπερβατικού με στοιχεία χώρου-άχωρου και σύμβολα χρονικά του αυτού αιώνος, του απατεώνος!
Μια φορά και έναν καιρό…! Ένα νοσταλγικό παραμύθι η ζωή σου, η ζωή μου. Πού χρόνος, πού χώρος εδώ ανάμεσά μας. Φαντάζει άχρωμη, ανούσια χωρίς Χριστό η ζωή μου. Η σωτηρία έχει σημασία μόνο μαζί σου, διαφορετικά είναι ουτοπική, πρόσκαιρη. Η μοναχική «σωτηρία» κολάζει, δαιμονίζει, περιθωριοποιεί τον άνθρωπο, τον απογυμνώνει.
Μια φορά και έναν καιρό αγαπητέ αναγνώστη, μια φορά και έναν καιρό εξεδώθηκε διάταγμα σωτηριολογικό και χαρμόσυνο, διάταγμα Θεού προς τον άνθρωπο, άγγελμα σωτηρίας με εσχατολογικό ορόσημο και θυμιατική ευωδία υπερβαίνουσα ανθρώπινα μέτρα και σταθμά. Χριστός γεννάται αδελφέ μου, Χριστός γεννάται σήμερον, τότε, νυν και αεί.
Μια φορά και έναν καιρό, σου κρατώ το χέρι στην κοπιαστική πορεία σου και ήσυχα, χωρίς άστοχες επιδείξεις, σου χαρίζω το περίσσευμα της καρδιάς μου, την ύπαρξη μου ολόκληρη, διότι γεννήθηκε ο μικρός Ιησούς.
Μια φορά και έναν καιρό…! Ένα νοσταλγικό παραμύθι η ζωή σου, η ζωή μου…
Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2013
Με τι καρδιά να 'καυχηθείς' «καλά Χριστούγεννα»?
Μια ρήση που γίνεται ιδιαιτέρως αισθητή αυτές τις «ημέρες αγάπης», κατά τις οποίες οι κύριοι υπεύθυνοι της σημερινής ανθρωπιστικής κρίσης, τα διάφορα τρωκτικά του ελληνικού πολιτικού συστήματος και των διαπλεκόμενων μέσων μαζικής εξαπάτησης, ενδύονται τις «σινιέ» καρναβαλικές φορεσιές του ανθρωπισμού τους, μοιράζοντας -σε απευθείας σύνδεση με το «κατασυγκινημένο» πανελλήνιο- τρόφιμα και ρούχα στους αναξιοπαθούντες που κάθε μέρα πολλαπλασιάζονται.
Αλλά οι συνάνθρωποι που βουλιάζουν κάτω από τα όρια της φτώχιας πολλαπλασιάζονται εξαιτίας αυτών των «φιλάνθρωπων» που με τις πράξεις και τις παραλήψεις τους μετατρέπουν άνεργους σε άστεγους, υποχρεώνουν συνταξιούχους σε μόνιμη ανέχεια, καταδικάζουν ασθενείς σε θάνατο. ...
Πάλι καλά που υπάρχουν και τα ξένα μέσα ενημέρωσης και μαθαίνουμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα! Περίπου έτσι γινόταν, θυμούνται οι παλαιότεροι, και στην εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Το γερμανικό περιοδικό Stern, για παράδειγμα, παρουσιάζοντας ένα αφιέρωμα για τους Έλληνες ολιγάρχες που εκμεταλλεύονται τις στενές επαφές τους με το ελληνικό δημόσιο για να εξασφαλίζουν συμβόλαια εις βάρος του κοινού συμφέροντος, επισημαίνει ότι περίπου 2.000 οικογένειες ελέγχουν άμεσα ή έμμεσα ολόκληρη τη χώρα.
Αυτονόητα, η διαπλοκή των ολιγαρχών με την πολιτική τάξη, τους δίνει προνομιακή θέση και στο ξεπούλημα των τελευταίων δημόσιων υποδομών της χώρας που μέσω του ανεκδιήγητου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων βρίσκεται σε εξέλιξη.
Στο ίδιο δημοσίευμα, ένας από τους διαπλεγμένους εκδότες κι εργολάβους, φέρεται να χαρακτηρίζει «απλουστευτική» την ιδέα της φορολόγησης των μεγάλων επιχειρήσεων οι οποίες, λέει, πάντα θα καταφέρνουν να ξεφεύγουν, χαρακτηρίζοντας «αναρχικούς» τους πολίτες που αρνούνταν να πληρώσουν τα διόδια στους υπερκοστολογημένους αυτοκινητόδρομους τους οποίους κατασκευάζουν οι εταιρείες του.
Εν τω μεταξύ, το δελτίο αυτοκτονιών βαίνει ανοδικό, αφού σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία από το 2009 έως το 2011 τα περιστατικά αυτοκτονιών σημείωσαν αύξηση της τάξης του 37%.
Σε αναμονή της εξέλιξης των δεικτών θνησιμότητας στα δημόσια νοσοκομεία, με τι καρδιά να 'καυχηθείς' «καλά Χριστούγεννα»?
ΠΗΓΉ http://stoxasmos-politikh.blogspot.gr/
Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013
Τα πιο πλούσια Χριστούγεννα
Σύμφωνα με έρευνα που μου ανέθεσε ο Αντώνης Σαμαράς, οι Έλληνες θα γιορτάσουν φέτος τα πιο φτωχά Χριστούγεννα της ιστορίας τους σπάζοντας την παράδοση αιώνων που τους ήθελε να ξετινάζονται στο φαΐ και να φορτώνουν με δώρα το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να γιορτάσουν πολυτελώς τη γέννηση του Χριστού που ήταν μπατίρης και γεννήθηκε σε μια σπηλιά της Βηθλεέμ που δεν είχε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα.
Εγώ με την I Willi Am και τον One Eyed Bert, που είμαστε τρολ και ζούμε σε σπηλιά, ξέρουμε πολύ καλά πώς είναι να ζεις με την υγρασία και το κρύο να μπάζει από παντού, οπότε σφάξαμε κάτι πρόβατα και μοσχάρια που είχαμε για να μας ζεσταίνουν με τις ανάσες τους, βάλαμε φυσικό αέριο και ξεκωλωθήκαμε στη μάσα. Δεν είμαστε τόσο μαλάκες σαν τον Ιωσήφ και τη Μαρία.
Η έρευνά μου έδειξε ότι τα Χριστούγεννα είναι η καλύτερη περίοδος για τους φτωχούς Έλληνες που ψάχνουν στα σκουπίδια για φαγητό, αφού υπάρχουν πάντα ασυνείδητοι πλούσιοι στην Κηφισιά και την Εκάλη που αυτές τις μέρες μαγειρεύουν για ένα λόχο, με αποτέλεσμα να πετάνε ολόκληρα ταψιά με γαλοπούλες τους κάδους, οπότε οι πεινασμένοι σμυπολίτες τους μπορούν να αρπάξουν την ευκαιρία από τα μαλλιά και να περάσουν ονειρεμένες γιορτές με τα αποφάγια τους.
Άμεσο αποτέλεσμα της φτώχειας των Ελλήνων τα Χριστούγεννα, εκτός από το έξτρα φαγητό, είναι η ανικανότητά τους να πάρουν δώρα στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι Έλληνες πάντα κάνουν φανταστικά δώρα στον εαυτό τους τις γιορτές, ενώ με όσα λεφτά περισσεύουν αγοράζουν άχρηστα σκατολοΐδια για τα άτομα που αγαπούν.
Φέτος, είναι η κατάλληλη ευκαιρία να μην τους πάρουν απολύτως τίποτα, επικαλούμενοι την ανέχεια που τους χτύπησε αλύπητα μέσα στο 2013, και με τα λεφτά που θα γλιτώσουν να πάνε ταξίδι της Μαλδίβες για τα πιο εξωτικά Χριστούγεννα της ζωής τους.
Ένα τρίτο αποτέλεσμα της φτώχειας των Ελλήνων, εκτός από το έξτρα φαγητό και τα επιπλέον δώρα που θα αγοράσουν για την πάρτη τους, είναι η αυξημένη μελαγχολία που νιώθουν λόγω εορτών, γιατί, όπως λέει και η Δέσποινα Βανδή, βλέπουν τον Άη Βασίλη να τους χαμογελάει και η έλλειψη του δυο φορές τους πονάει αλλά κάνοντας μια βόλτα στο κέντρο της πόλης και χαζεύοντας τους χιλιάδες άστεγους και ζητιάνους που ξεπαγιάζουν στις άκρες των δρόμων μπορούν να αισθάνονται αυτοπεποίθηση, αφού δε βρίσκονται στη θέση τους.
Γενικά, τα φετινά Χριστούγεννα οι Έλληνες έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται υπέροχα με όσα κατάφεραν τη χρονιά που πέρασε, δηλαδή τίποτα απολύτως, αφού ούτε οι γύρω τους πέτυχαν κάτι καλύτερο. Είναι το ίδιο αποτυχημένοι με εκείνους.
Ευτυχώς, σε λίγες μέρες μπαίνει ο νέος χρόνος, οπότε μπορούν να καταφέρουν ακόμα λιγότερα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι φέτος τα Χριστούγεννα θα είναι τα καλύτερα που έχουν περάσει - μέχρι τα επόμενα -, οπότε σταματήστε επιτέλους τη γκρίνια. Υπάρχουν πάντα και χειρότερα.
Όχι τίποτα άλλο, μιζεριάζετε κι εμάς τους πλούσιους που έχουμε στόχο να γίνουμε ακόμα πλουσιότεροι εις βάρος σας.
Καλές γιορτές!
by To Skouliki Tom
(Ανήθικο δίδαγμα αφιερωμένο στην ανάπτυξη: ♫♪ Χριστούγεννα ήρθαν πάλι, μα είναι πάλι μακριά μας, αχ να την είχαμε εδώ μωρό μας στο πλευρό μας αγκαλιά μας, ναι...♫♪)
Το ίδιο συμβαίνει και στα τηλεοπτικά πάνελ αλλά και στις ανακοινώσεις των κομμάτων. Πολύ πιο εύκολα ένα κόμμα ή ένας βουλευτής λέει τον άλλον τρομοκράτη, χουντικό, ναζί, δολοφόνο, παρά μαλάκα.
Καμία λογική δεν υπάρχει σε αυτό.
Πολλοί είναι οι βουλευτές που παραπονιούνται ότι η εικόνα της βουλής είναι απαράδεκτη. Ειδικά οι παλαιότεροι.
Για να το λένε αυτό, σημαίνει ότι συγκρίνουν τη σημερινή βουλή με άλλες. Συγκρίνουν δηλαδή αυτήν την εποχή, των δύο εκατομμυρίων ανέργων και του 30% του πληθυσμού κάτω από τα όρια της φτώχειας, με τις προηγούμενες.
Αν αυτό δεν λέγεται μαλακία, τότε δεν ξέρω τι άλλο μπορούμε να αποκαλέσουμε έτσι.
Βουλευτές, υπουργοί και δημοσιογράφοι προσπαθούν να διατηρήσουν στα πάνελ και τα έδρανα έναν πολιτικό πολιτισμό. Να μην ξεφύγουν από τα όρια για να μην καταλήξουν σαν άλλες χώρες που κάθε δυο βδομάδες ο ένας βουλευτής σαπίζει στο ξύλο τον άλλο.
Δε λέω ότι δεν φωνάζουν. Μια χαρά ουρλιάζουν. Και στα έδρανα και -κυρίως- στα πάνελ. Όχι όμως για να τσακωθούν, αλλά για να τους δουν οι ψηφοφόροι τους και να νομίζουν ότι παλεύουν για τα δικαιωματά τους.
Δυστυχώς, σε μια χώρα που σταμάτησε -εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- να παράγει πολιτισμό εδώ και σαράντα χρόνια, υπάρχουν ακόμη πολλοί που πιστεύουν ότι μοναδική μας προτεραιότητα είναι να διατηρήσουμε το πολιτικό μας σύστημα "πολιτισμένο".
Οι περισσότεροι ξεχνούν ότι η βουλή έχει πραγματικούς ναζί, γιους και θυγατέρες εμπόρων ναρκωτικών, οικονομικούς εγκληματίες και καταπατητές του ίδιου του Συντάγματος. Αυτό όμως είναι πολύ βολικό για όλους.
Το μέγεθος του πολιτικού “δηθενισμού” αναδεικνύεται από το γεγονός ότι ο μόνος πολιτικός των τελευταίων τριών χρόνων που πραγματικά τα πήρε κι άρχισε να χτυπιέται ήταν ο Βαγγέλης Βενιζέλος, όταν σε τηλεοπτική εκπομπή ένας πολίτης είπε ότι το ΠΑΣΟΚ είναι γεμάτο κλέφτες.
Αν αυτό δεν είναι κατάντια, τότε ποιο είναι;
Γι’ αυτό λοιπόν, είναι εντελώς μάταιο να πασχίζουμε για την προστασία του πολιτισμού ενός πολιτικού συστήματος σε μια χώρα που αν περάσει από πάνω της τσουνάμι δεν θα βρει κανέναν “πολιτισμό” για να καταστρέψει.
(Το περιστατικό Κασιδιάρη-Κανέλη δεν περιλαμβάνεται στην κατηγορία "πολιτικής αντιπαράθεσης". Πρώτον γιατί οι ναζί δεν είναι πολιτικοί, και δεύτερον γιατί οι ναζί είναι δολοφόνοι)
(Κι όπως έγραψα και στο twitter και το μεταφέρω κι εδώ: ζω για την ημέρα που η απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ σε μια ανακοίνωση του Κεδίκογλου θα είναι “αντεγαμησουρεμαλακα”. Μια λέξη.)
πηγή http://polyfimos.blogspot.gr/
Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013
Οι Τράπεζες εξοφλήθηκαν
Οι
τέσσερις συστημικές τράπεζες έλαβαν συνολικά για την ανακεφαλαιοποίησή
τους, περίπου 52 δις Ευρώ. Ο σκοπός της χρηματοδότησης τους ή άλλως της
ανακεφαλαιποιήσης τους σύμφωνα με τα άρθρα 27α και 28 του Ν.3601/2007
ήταν η αποκατάσταση των ζημιών των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών που
υπέστησαν και από τα μη-
Με την προβλεπόμενη από τον Ν. 4093/2012, (ΦΕΚ Α` 222/12-
Με την προβλεπόμενη από τον Ν. 4093/2012, (ΦΕΚ Α` 222/12-
Περαιτέρω, ενώ οι τράπεζες ανακεφαλοποιήθηκαν και κάλυψαν τις ζημίες τους και αποκατέστησαν τα ίδια κεφάλαιά των Cor Tier I, με τα 45 δις της ανακεφαλοποίησης, διατήρησαν ταυτόχρονα και τις μετοχές τους, αλλά και την διοίκηση τους. Ταυτόχρονα όμως και παράνομα απαιτείται η αναγκαστική είσπραξη των ποσών της ανακεφαλοποίησης από τους Έλληνες πολίτες (και τους δανειολήπτες των τραπεζών), οι οποίοι έχουν ήδη εγγυηθεί τα ποσά της ανακεφαλοποίησης με την εγγύηση που χορήγησε το Ελληνικό Δημόσιο στα ομόλογα CosCos (που έδωσαν οι τράπεζες στο TXS και υπέρ του ESM).
Με τον τρόπο αυτό οι Έλληνες πολίτες (και δανειολήπτες των τραπεζών) καθιστάμεθα οι τωρινοί εγγυητές και δυνητικά οι τελικοί δανειστές των τραπεζών, σε περίπτωση που τα CosCos δεν επαναγοραστούν από τις τράπεζες σε 3( συν 2) χρόνια και οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου εκπέσουν υπέρ του ESM, με αποτέλεσμα οι εγγυήσεις (στα CosCos) να γίνουν πλέον Ελληνικό Δημόσιο Χρέος υπέρ του ESM . Συνεπώς, οι Τράπεζες ενώ ουδεμία ζημία έχουν υποστεί από τα «ληξιπρόθεσμα» δάνεια (οι ζημίες τους αποκαταστάθηκαν με την ανακεφαλοποίηση τους), απαιτούν την αναγκαστική είσπραξη των δανείων αυτών από τους εγγυητές και δυνητικά τελικούς δανειστές των τραπεζών, ήτοι τους Έλληνες πολίτες!
Τέλος, από την συμφωνία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, όπως αυτή τελικά κατακυρώθηκε με την υπ’ αριθμ . 38/9-
Οι τράπεζες αυτές θα περιέλθουν και πάλι στην κυριότητα των νυν ιδιωτών ιδιοκτητών της, μόνον και μόνο εάν εντός 5ετίας οι τελευταίοι επαναγοράσουν από το Ελληνικό Δημόσιο και κατ` επέκταση από τον EFSF τα μετατρέψιμα ομόλογα CosCos, τα οποία κατέχει ο ΕFSF με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Συνεπώς Καμία Τράπεζα δεν έχει έννομο συμφέρον να απαιτεί την εξόφληση των ήδη εξοφλημένων από την ανακεφαλοποίηση δανείων.
Ευαγγελία Αμπάζη, Δικηγόρος Αθηνών
πηγή http://www.vukentra.gr/
Μετά τη σκέψη, τι;
Όλη η ζωή μας βασίζεται στη σκέψη. Έτσι μας έμαθαν. Από τη στιγμή που ξυπνάμε το πρωί μέχρι να κοιμηθούμε, η σκέψη βρίσκεται σε λειτουργία, πανούργα, απεγνωσμένη, αισιόδοξη ή απελπισμένη, αναζητώντας την ευχαρίστηση ή προσπαθώντας να αποφύγει τη δυσαρέσκεια. Έτσι ανάμεσα στις συμπληγάδες του παρελθόντος και του μέλλοντος συνθλίβουμε τη στιγμή. Δε ζούμε ποτέ στο τώρα. Ζούμε μέσα απ’ τη μνήμη στο παρελθόν ή μέσα απ’ την προσδοκία σε ένα φανταστικό μέλλον. Μέσα απ’ τις επαναλαμβανόμενες εμπειρίες που έχουμε βιώσει, ο νους μας έχει απολέσει πλέον την αθωότητά του. Είναι κουρασμένος, ανήσυχος και φορτωμένος με ανόητες πεποιθήσεις, προκαταλήψεις, ψευδαισθήσεις. Κι έτσι δε μπορούμε να δούμε πλέον καθαρά γύρω μας. Δεν μπορούμε να δούμε την αληθινή ομορφιά της ζωής. Δεν βλέπουμε τον συνάνθρωπό μας αλλά την εικόνα που έχουμε σχηματίσει γι’ αυτόν. Αλλά το κυριότερο είναι πως δε μπορούμε να προσεγγίσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό.
Πως είναι δυνατόν λοιπόν ο νους να επανακτήσει την φρεσκάδα του; Πως μπορεί να αδειάσει η μνήμη από τις εμπειρίες για να ξαναγεννηθεί η αθωότητα; Πως μπορεί να μην επεμβαίνει η σκέψη έτσι ώστε όταν κοιτάζουμε ένα ηλιοβασίλεμα, ένα γνωστό τοπίο ή το πρόσωπο του φίλου μας να το βλέπουμε σαν για πρώτη φορά; Όταν βαδίζουμε στον ίδιο μονοπάτι να θαυμάζουμε ότι υπάρχει γύρω μας σαν να μην έχει ξανασυμβεί; Όταν αγγίζουμε το χέρι του συντρόφου μας να είναι το πρώτο, τα παρθενικό άγγιγμα;
Μπορεί να συμβεί αλήθεια αυτό; Ναι μπορεί !... αν ανακαλύψουμε την σημασία της προσοχής. Γιατί είναι η προσοχή που οδηγεί τελικά στην επίγνωση. Τι σημαίνει προσοχή; Προσοχή ή παρατήρηση είναι η ικανότητά μας να παρατηρούμε και να παραμένουμε συνειδητοί καθώς εμφανίζονται οι αισθήσεις, τα συναισθήματα και οι σκέψεις. Όταν βαδίζεις, λέει ο Όσσο, να παρατηρείς τι συμβαίνει γύρω σου και μέσα σου ταυτόχρονα. Τα φώτα, τα καταστήματα, τα δέντρα, τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που αντικρίζεις αλλά και τα συναισθήματα που γεννιούνται μέσα σου παρατηρώντας τα. Πως νοιώθεις βλέποντας σήμερα τόσα μαγαζιά κλειστά; Να παρατηρείς όμως τα συναισθήματα σου αποστασιοποιημένα χωρίς καμιά εκλογή, λέει ο Κρισναμούρτι, χωρίς καμιά σύγκριση, χωρίς καμιά επίκριση, απλώς και μόνον να παρατηρείς. Η διδασκαλία του ΖΕΝ επιμένει πως δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε ή να σταματήσουμε με βία την επικριτική λειτουργία του νου. Αυτό που απαιτείται στην εσωτερική εργασία είναι η καλλιέργεια της επίγνωσης του τι συμβαίνει, η καλλιέργεια της παρατήρησης. Όλες οι αλλαγές ξεκινούν από τη νέα κατάσταση που σιγά-σιγά αρχίζει να δυναμώνει μέσα μας, ενώ ταυτόχρονα αδυνατίζει η δομή του εγωικού νου και της κυριαρχίας που ασκεί στην εσωτερική μας πραγματικότητα.
Αν προσπαθήσουμε να ασκηθούμε στην προσοχή, θα δούμε στην αρχή πως ο νους μας συνεχώς κρίνει, επικρίνει ή επιδοκιμάζει: «Μ’ αρέσει», «δεν μ’ αρέσει», «είναι άσχημο», «είναι όμορφο», «αξίζει», «δεν αξίζει». Τέτοιου είδους δηλώσεις εμποδίζουν την επίγνωση. Μόνο όταν υπάρχει παρατήρηση αυτού που συμβαίνει χωρίς επίκριση, τότε μόνον βλέπουμε πραγματικά. Σ’ αυτή την κατάσταση δεν βλέπει ο νους μας, δεν βλέπει η σκέψη, ούτε η διανόηση. Βλέπει αυτός που κρύβεται πίσω από όλα αυτά. Αναδύεται στην επιφάνεια η πρωταρχική αθωότητα μας και τότε χωρίς την ανάγκη κανενός δασκάλου ή βιβλίου ψυχολογίας, χωρίς την βοήθεια κάποιας θρησκείας ή φιλοσοφίας, αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε τη φύση και τη δομή του δικού μας εαυτού. Όσο και αν νομίζουμε ότι αυτό είναι εύκολο, αν το προσπαθήσουμε, θα δούμε ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, τουλάχιστον στην αρχή της προσπάθειας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί ζούμε μέσα στη μηχανικότητα. Τίποτα δεν έχουμε μάθει να κάνουμε συνειδητά. Απλώς νομίζουμε πως είμαστε ξύπνιοι. «Ξεχνούν και δεν προσέχουν ότι συμβαίνει γύρω τους, στον ξύπνιο του οι άνθρωποι, όπως στον ύπνο τους» λέει ο Ηράκλειτος. Πώς να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας όταν εμείς απουσιάζουμε απ’ αυτόν; Η προσοχή μας πρέπει να είναι απόλυτη, όχι διανοητική ή συναισθηματική αλλά η ολοκληρωτική προσοχή που δίνει κάποιος όταν βρίσκεται μπροστά σε έναν αληθινό κίνδυνο ή αντιμέτωπος με μια μεγάλη κρίση. Μόνο σ’ αυτή την απόλυτη προσοχή μπορεί να πραγματοποιηθεί η υπέρβαση της σκέψης, να εδραιωθεί η επίγνωση και να ξεκινήσει η διαδικασία της αυτογνωσίας.
«Αν κοιτάξεις τον εαυτό σου χωρίς σκέψεις,
χωρίς κρίσεις και συγκρίσεις
χωρίς επιλογές και απορρίψεις
με “μάτια” καινούργια, διάφανα και αθώα
τότε θα ανακαλύψεις ότι δεν υπάρχει παρατηρητής και παρατηρούμενο
αλλά αυτό που ΕΙΝΑΙ – αδιαίρετο και ΕΝΑ
χωρίς αρχή και τέλος»
Όσσο«Να τα βλέπεις όλα με πρωτόγονη ματιά
να τα βλέπεις όλα σαν για πρώτη φορά
να τα βλέπεις όλα σαν για τελευταία φορά»
Νίκος Καζαντζάκης
«Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα, τα μάτια της ψυχής μου»
Διονύσιος Σολωμός
Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...
πηγή http://www.katohika.gr/
Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013
Ναι, θα έφευγα....
Όχι επειδή υπάρχει κρίση. Όχι επειδή οι δουλειές είναι δύσκολες. Όχι επειδή με ζορίζει το δάνειο. Αλλά επειδή ζω σε μια χώρα που οι συμπατριώτες μου μάλλον δεν αγαπούν τελικά, μιας και αγάπη χωρίς σεβασμό δεν υπάρχει.
Δεν μιλώ για τους φοροφυγάδες, τους επαγγελματίες συνδικαλιστές, τα πάσης φύσεως λαμόγια. Μιλώ για μια πολύ μεγαλύτερη, φοβάμαι, μάζα. Που κοιτάζει αποκλειστικά και μόνο την πάρτη της, τον παρά της, τον κύκλο της, το σπίτι της, αδιαφορώντας παντελώς για ό τι κοινό. Που δεν τηρεί κανέναν κανόνα – ούτε κάν τους στοιχειώδεις της καλής συμπεριφοράς – και δεν έχει και κανέναν σκοπό να τους τηρήσει ποτέ. Που περιμένει πάντα από κάποιον άλλον, κάποιον αόριστο τρίτο – συνήθως αυτός λέγεται κράτος όταν δεν λέγεται μαλάκας – να κάνει τα πάντα για λογαριασμό του: απ’το να του βρει δουλειά μέχρι να του καθαρίσει τα σκαλιά όταν χιονίσει.
Είναι κακόγουστος, κακότροπος και κακόπιστος. Δεν λέει καλημέρα, παρακαλώ κι ευχαριστώ. Πετάει το σκουπίδι του στον δρόμο. Καπνίζει στο εστιατόριο γιατί έτσι γουστάρει. Αγνοεί επιδεικτικά την ουρά στα τυριά κι αν του το υπενθυμίσει κανείς ενοχλείται μεγαλοφώνως. Βγάζει τον σκύλο βόλτα – αν τον βγάλει – και δεν διανοείται να μαζέψει τα κουραδάκια του. Το μπαλκόνι του είναι η αποθήκη του και στα παλιά του τα παπούτσια αν εσύ πίνεις καφέ με θέα τη σκεβρωμένη σιδερένια ντουλάπα και δυο σφουγγαρίστρες. Κτίζει τριόροφο και σε κάθε βεράντα βάζει άλλα κάγκελα – λες και τα πήρε ρετάλια από καλάθι. Ακούει πως κάτι καλό έγινε κι αντί να χαρεί, ψάχνει να βρει τον λάκο στη φάβα.
Δεν τον θέλω πια στην καθημερινότητά μου. Έχει καταστρέψει την πατρίδα μου. Είναι μίζερος και κινδυνεύω να με πάρει μπάλα η μιζέρια του. Ναι, λοιπόν. Αν ήμουν δεκαοκτώ, εικοσιοκτώ, τριανταοκτώ, θα ήμουν κολλημένη σ’ενα PC και θα έψαχνα τα job opportunities ανά τον κόσμο. Θα έφευγα όχι για μια καλύτερη δουλειά, όχι για περισσότερα λεφτά, αλλά για να ξαναβρώ την ποιότητα της καθημερινότητάς μου. Τις αξίες της οργανωμένης κοινωνίας που θα ήθελα να μάθουν τα παιδιά μου- της συλλογικής εργασίας, της κοινωνικής προσφοράς, του εθελοντισμού. Τη χαρά του να κυκλοφορώ ελεύθερα στο δρόμο, να παίρνω το λεωφορείο όποτε θέλω και να μου λέει καλημέρα η ταμίας στο σουπερμάρκετ. Κι ας ήταν γκρίζος ο ουρανός κι ας μην είχε θάλασσα.
Το τίμημα που πληρώνουμε γι’αυτόν τον γαλανό ουρανό είναι τεράστιο. Δεν είμαι ούτε δεκαοκτώ, ούτε εικοσιοκτώ, ούτε τριανταοκτώ. Αλλά κοιτάζω πού και πού, λάγνα, τις αγγελίες στο guardianjobs και δεν δυσκολεύομαι καθόλου να με δω να φεύγω.
espressocroquant.com
Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013
Το εμπόριο της ευαισθησίας στο διαδίκτυο
Ή μάλλον, πολύ φοβάμαι πως δεν έχει φτάσει ακόμα στο απροχώρητο.
Κάθε θάνατος οδηγεί σε δεκάδες άρθρα δραματουργικής έξαρσης τα οποία όμως φιλοξενούνται σε ιστοσελίδες με διαφημίσεις. Όπερ, κλικ και δάκρυ, δάκρυ και ευρώ.
Κάθε προσωπική τραγωδία καταγράφεται και διασύρεται με απαίδευτους διαμοιρασμούς καταπατώντας κάθε έννοια σεβασμού εξαφανίζοντας εν ριπή κλικ την αλήθεια που γνωρίζει κάθε άνθρωπος που έχει θρηνήσει νεκρό, πως δηλαδή στοιχείο υπέρτατου πένθους είναι η ΣΙΩΠΗ.
Για να μην αναφέρω τις μύριες περιπτώσεις όπου άλλος πεθάνει κι άλλον κλαίμε και σκάει ο λάθος νεκρός στο facebook να διαψεύσει κι είναι να γελάς και να κλαις με την αστραπιαία ταχύτητα των συλλυπητηρίων.
Πρόκειται για σοσιαλμιδιακό φαινόμενο γνωστό και ως: ε ρε τον έρμο τι όνειρο να έβλεπε εχτές.
Κι έχουμε και τις περιπτώσεις κανιβαλισμού με ιδεολογική απόχρωση όπου όλα επιτρέπονται στον βωμό της πολιτικής ερμηνείας λες και κάθε ιδεοληπτική φράξια αρπάζει ένα κομμάτι από την σάρκα του νεκρού για να το αλείψει με το δικό της μύρο εξαργυρώνοντας την οσμή με ψηφαλάκια.
Φωτογραφίες αποθανόντων, παιδιών ή ενηλίκων, προτροπές για δια βίου θρήνο σε συντρόφους και γονείς που θα έπρεπε περισσότερο από ποτέ να στηριχτούν ώστε να συνεχίσουν τη ζωή τους, φορτώνουν ταφόπλακες στους ζωντανούς για να ριγήσει το αγκυλωμένο δάχτυλο του χρήστη και να λάβει περισσότερα RT και Fav ο κάθε πυροβολημένος πανύβλαξ.
Δεν είναι μόνο ο κανιβαλισμός στη μνήμη του νεκρού που εδραιώνεται όλο και πιο βάναυσα απαλείφοντας κάθε επιβεβλημένη κίνηση σεβασμού, είναι κι αυτή η διάχυτη υπερευαισθησία ακόμα και σε θέματα που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα περνούσαν απαρατήρητα.
Σαχλές εικόνες που ούτε τρίχρονα δε θα επέλεγαν για να δηλώσουν συγκίνηση, ατάκες δραματικής βραζιλιάνικης σαπουνόπερας με τη απαραίτητη δεκάδα θαυμαστικών, κι έτοιμο το άλλοθι του κατά φαντασίαν ευαίσθητου πως έχει ψυχή, ξέρει τι σημαίνει έρωτας, φιλία, θάνατος κι ύστερα από 5 λεπτά θα χασκογελά στο τουίτερ.
Ο θρήνος είναι προσωπική υπόθεση αυτού που βιώνει τον χαμό. Κανενός άλλου.
Όταν γίνεται σοσιαλμιντιακή υπόθεση όλα ζέχνουν.
Κι όποιος τον διαμοιράζει είναι υπεύθυνος μιας κατάθλιψης που επιβάλλεται από τους ηλίθιους στους πανηλίθιους οι οποίοι είναι έτοιμοι να δακρύσουν μόλις σκεφτούν
πως μια τόση δα μικρή δροσοσταλίδα, ορφανή {λυγμός},
χωρίς να’χει προλάβει να χορέψει στη λίμνη των εμπειριών {δικό μου αυτό}
πέφτει στην πάχνη της χαραυγής {καλό;}
χωρίς δίχτυ ασφαλείας η καημένη κι εσύ ΝΑΙ ΕΣΥΥΥΥΥ {κρεσέντο}
μπορείς και συνεχίζεις να ζεις ηλίθιε, να ποστάρεις..κρετίνε, κυνικέ, αναίσθητε{δάκρυ}{λυγμός}-
{μούντζα}
ΠΗΓΗhttp://www.katohika.gr/
Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2013
Παραμύθι χωρίς αίσιο τέλος
Ένα μήνα αργότερα, το άλογο αυτό αρρώστησε και ο αγρότης κάλεσε επειγώντος τον κτηνίατρο, ο οποίος αφού το εξέτασε είπε: “Το άλογο έχει ένα μικρόβιο. Πρέπει να πάρει αυτή την αντιβίωση για τρεις μέρες. Θα επιστρέψω την τρίτη μέρα και αν δεν είναι καλύτερα, θα αναγκαστούμε να του κάνουμε ευθανασία.”. Ο αγρότης ήταν φοβερά δυστυχισμένος. Σε κοντινή απόσταση, το γουρούνι άκουγε προσεκτικά τη συνομιλία τους. Την επόμενη μέρα οι εργάτες της φάρμας έδωσαν το φάρμακο στο άλογο και φύγανε. Το γουρούνι πλησίασε το άρρωστο ζώο και του είπε: “Προσπάθησε φίλε μου. Βρες τη δύναμη να σηκωθείς αλλιώς θα σε βάλλουν σε μόνιμο ύπνο!”
Τη δεύτερη μέρα επίσης του έδωσαν το φάρμακο και έφυγαν. Το γουρούνι ξαναγύρισε και είπε: “Φιλαράκο σήκω πάνω αλλιώς θα πεθάνεις! Έλα, θα σε βοηθήσω εγώ να σταθείς στα πόδια σου. Πάμε!!! Ένα, δύο, τρία…”, τίποτα.
Την τρίτη ημέρα του έδωσαν το φάρμακο παρουσία του κτηνιάτρου ο οποίος με λύπη είπε: “Δυστυχώς θα πρέπει να το θανατώσουμε αύριο. Διαφορετικά το μικρόβιο μπορεί να εξαπλωθεί και να μολύνει όλα τα άλλα άλογα.”
Όταν έφυγαν, το γουρούνι πλησίασε το άλογο και είπε: “Άκουσε φίλε μου, ή τώρα ή ποτέ! Σήκω πάνω. Σήηηηηκω! Έλα κουράγιο! Έεεεεεεελα! Σήκω! ΣΗΚΩ! Αυτό είναι, σιγά-σιγά. Βάλε τα δυνατά σου. Πάμε, ένα, δύο, τρία…. ΠΑΜΕ! Μπράβο! Φανταστικά! Τώρα πιο γρήγορα, ΕΛΑ. Τα πας υπέροχα! Τρέξε! Τρέχα πιο γρήγορα. Ναι, ΝΑΙ! Τα κατάφερες. Είσαι πρωταθλητής!”
Εκείνη τη στιγμή ο ιδιοκτήτης της φάρμας επέστρεφε λυπημένος. Βλέποντας έκπληκτος το άλογο να καλπάζει στο λιβάδι δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τη χαρά του και άρχισε να φωνάζει: “Έγινε θαύμα! Το άλογό μου θεραπεύτηκε. Το άλογό μου έγινε καλά. Αυτό αξίζει πραγματικά να το γιορτάσουμε. Ετοιμάστε ένα πλούσιο τραπέζι. Ας σφάξουμε το γουρούνι!”
Όταν τέλειωσα το διάβασμα αυτής της ιστορίας ταράχτηκα όπως ίσως κι εσείς. Κι ύστερα αναρωτήθηκα: Μήπως αυτό δε κάνουμε πολλές φορές κι εμείς οι ίδιοι στη ζωή μας; Το γουρούνι είναι ο θεμέλιος λίθος της επιτυχίας σ’ αυτό το παραμύθι. Θα μπορούσε για μας να συμβολίζει έναν πιστό σύντροφος που μας υποστηρίζει συνεχώς. Έναν καλό φίλο που βρίσκεται πάντα κοντά μας όταν τον έχουμε ανάγκη. Έναν αληθινό δάσκαλο που μας καθοδηγεί με αγάπη… Μας εμείς σφάζουμε το γουρούνι! Τον σύντροφό μας, τον φίλο μας, τον δάσκαλο μας. Τον σφάζουμε γιατί νοιαζόμαστε μόνο για τις φιλοδοξίες μας, την απληστία μας, τη ζήλια μας, την επιτυχία στη δουλειά μας, την υψηλότερη αμοιβή μας, για να πάρουμε μεγαλύτερο σπίτι, καλύτερο αυτοκίνητο κ.λ.π. Τον σφάζουμε γιατί όπως ο αγρότης δεν έχουμε την επίγνωση ότι ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας μας οφείλεται σ’ αυτόν τον αφανή ήρωα που τον βλέπουμε ως γουρούνι. Το πραγματικό γουρούνι βέβαια κρύβεται πίσω απ’ τα μάτια μας.
(Θα μπορούσε επίσης το σφαγμένο γουρούνι να υποδηλώνει τα πολύτιμα εκείνα αποκηρυγμένα κομμάτια του εαυτού μας, τα χρυσά χαρίσματα που θάψαμε στο βάθος της συνείδησης καθώς η ισοπεδωτική διαδικασία του εκπολιτισμού μας δεν άφησε καθόλου χώρο για αυτά. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία.)
Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...πηγή http://www.katohika.gr
Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2013
Βομβαρδισμένο πολιτικό τοπίο!
Η χθεσινή δημοσκόπηση της GPO κατέγραψε ένα βομβαρδισμένο, στην κυριολεξία, πολιτικό τοπίο.
Η κοινωνία δείχνει αξιοθαύμαστη ωριμότητα αφού από την καταγραφή των απαντήσεων φαίνεται ότι έχει διαμορφώσει άποψη για το πολιτικό σύστημα και μάλλον γνωρίζει πλέον τι είναι αυτό που θα την βγάλει από το αδιέξοδο.
Με λίγα λόγια οι πολίτες θέλουν πολιτική σταθερότητα. Επιθυμούν να σταματήσει επιτέλους η ασφυκτική και ταυτόχρονα καταστροφική πίεση της τρόικας, όλοι θέλουν να αρχίσει η περιβόητη ανάπτυξη και να περιοριστεί η ανεργία.
Η κοινωνία- πάντα με βάσει την δημοσκόπηση- δεν θέλει σε καμία περίπτωση να συμπιέζεται ανάμεσα σε δύο πολιτικούς πόλους όποιοι και να είναι αυτοί κάθε φορά.
Οι πολίτες σε κάθε απάντηση τους διαμηνύουν ότι δεν εμπιστεύονται τις υποσχέσεις αλλά ούτε και τις υποτιθέμενες οριστικές αποφάσεις των πολιτικών και ότι πλέον επιθυμούν κάθε υπόσχεση να έχει χειροπιαστό αποτέλεσμα στην καθημερινότητα τους.
Οι απαντήσεις στα σχετικά ερωτήματα για τους πολιτικούς αρχηγούς δείχνουν ότι οι συγκρούσεις ανάμεσα στους κ.κ Σαμαρά και Τσίπρα δεν ωφελούν κανέναν από τους δυο.
Οι κινήσεις και οι προσωπικές επιθέσεις στον κ. Τσίπρα εκ μέρους του κ. Σαμαρά αφαιρούν από το κύρος του. Παράλληλα οι συνεχιζόμενες επιθέσεις εκ μέρους του κ. Τσίπρα στον Πρωθυπουργό αποστεώνουν το πρωθυπουργικό προφίλ το οποίο πασχίζει να χτίσει όλο αυτό το διάστημα.
Υ.Γ. Θα μπορούσα να κάνω και μερικές ακόμα αναφορές. Θα προτιμούσα ωστόσο να διατυπώσετε εσείς τις δικές απόψεις για τα συμπεράσματα της χθεσινής δημοσκόπησης.
Το βασικό ζήτημα είναι εάν τελικά το μήνυμα το έλαβαν οι ηγεσίες των κομμάτων.
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013
Η σπορά πυκνώνει.
Νιώθω ευτυχής που βιώνω την αλλαγή ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, που βλέπω συνεχώς και πιο πολλούς να συντάσσονται στην πορεία μας, να γνωριζόμαστε, να συνεργαζόμαστε, να ανταλλάσσουμε εμπειρίες, φόβους, ανασφάλειες, αγωνίες, ελπίδες και στο τέλος να νιώθουμε μια ομάδα σφιχτή, σε όποιο μέρος της Ελλάδας κι αν ζούμε.
Τον τελευταίο καιρό βιώνω σχεδόν καθημερινά δυο σημαντικές παραμέτρους της εν εξελίξει εντός της ελληνικής κοινωνίας επανάστασης, της επανάστασης που αλλάζει το τοπίο γοργά και σταθερά, μετατρέποντάς το από ανταγωνιστικό και ατομοκεντρικό σε συνεργατικό και οικουμενικό, συμπυκνώνοντας, κατ’ αναλογίαν με τους κυνικούς καπιταλιστές, τον ιστορικό χρόνο και φέρνοντας ολοένα και πιο κοντά την εξισορρόπηση που είναι ο διαρκής στόχος των χαοτικών δυνάμεων και δυναμικών που ορίζουν το οικοσύστημα.
Οι άνθρωποι που μπαίνουν σε αυτή την επαναστατική διαδικασία αποτελούν τα φυντάνια της σποράς άλλων ανθρώπων που για διάφορους συμπαντικούς λόγους ξεκίνησαν λίγο πιο πριν αυτή τη διαδικασία της προσωπικής τους επανάστασης εμπνέοντας τους άλλους, οι οποίοι κατόπιν ζυμώνονται με αυτήν, ωριμάζουν και ρίχνουν κι αυτοί τους σπόρους τους, γίνονται σπορείς συναγωνιστές.
Ο ρυθμός αύξησης των σπόρων και των φυντανιών της επανάστασης είναι γεωμετρικά αυξανόμενος, όπως ο ρυθμός εξάπλωσης όλων των σπόρων στη φύση, και όσο οι συναγωνιστές σπορείς πληθαίνουν, τόσο συμβαίνουν τα εξής δύο, τα οποία προείπα ότι βιώνω τον τελευταίο καιρό:
Πρώτον συναντιούνται μεταξύ τους οι σπορείς και δεύτερον γίνεται ολοένα και πιο αισθητή η εικόνα της αλλαγής του συνολικού τοπίου. Έχουμε φθάσει πλέον στην ιστορική στιγμή κατά την οποίαν οι συναγωνιστές σπορείς, από όποιο προσωπικό υπόβαθρο και επίπεδο κι αν ξεκίνησαν, σε όποιον χώρο κι αν λειτουργούν και εκφράζονται, όποια εργαλεία σποράς κι αν χρησιμοποιούν, έχουν αρχίσει να συναντιούνται αβίαστα, δίχως να το μεθοδεύουν οι ίδιοι, δίχως πολλές φορές να γνωρίζουν καν ο ένας την ύπαρξη του άλλου από πριν.
Επειδή ο δρόμος της αλλαγής προς την οικουμενικότητα και τη συνεργατικότητα είναι ένας και μοναδικός ως επιλογή ζωής της ανθρωπότητας, όλων αυτών των ανθρώπων οι διαδρομές, απ’ όπου κι αν ξεκίνησαν, προς αυτόν τον δρόμο κατευθύνονται, οπότε είναι μοιραίο να συναντιούνται κάπου, κάποτε, και κατόπιν να συνεχίζουν μαζί την πορεία τους συνεργαζόμενοι.
Προσωπικά νιώθω ευτυχής που βιώνω αυτή την ιστορική συγκυρία, την αλλαγή ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, που βλέπω συνεχώς και πιο πολλούς να συντάσσονται στην πορεία μας, να γνωριζόμαστε, να συνεργαζόμαστε, να ανταλλάσσουμε εμπειρίες, φόβους, ανασφάλειες, αγωνίες, ελπίδες και στο τέλος να νιώθουμε μια ομάδα σφιχτή, σε όποιο μέρος της Ελλάδας κι αν ζούμε, μια ομάδα που με κοινό μεγαλειώδη αγώνα αλλάζει τον κόσμο μέσα από την Τέχνη, τον Λόγο και την καθημερινή συνειδητή ζωή των μελών της.
Και επειδή, λόγω συγκυρίας των χαοτικών δυνάμεων του οικοσυστήματος, βρέθηκα σε θέση κάπως κομβική, να δέχομαι ερεθίσματα από χιλιάδες ανθρώπους και να έχω εικόνα κάπως ευρεία της επαναστατικής αυτής διαδικασίας και της πανελλαδικής εμβέλειας της ομάδας των συναγωνιστών σπορέων, νιώθω την ανάγκη να τα επικοινωνώ προς κάθε κατεύθυνση όσα αντιλαμβάνομαι και νιώθω μέσα από αυτή τη μοιραία σύγκλιση των ανθρώπων, να τα επικοινωνώ προς κάθε κατεύθυνση με στόχο τη γεφύρωση ολοένα και περισσότερων ακόμα, τη διάδραση, τη σύνθεση αλλά και την εμψύχωση για ολοένα πιο πυκνή σπορά των λόγων και των έργων μας, της συνεργατικής οικουμενικής φιλοσοφίας.
Οι άνθρωποι που μπαίνουν σε αυτή την επαναστατική διαδικασία αποτελούν τα φυντάνια της σποράς άλλων ανθρώπων που για διάφορους συμπαντικούς λόγους ξεκίνησαν λίγο πιο πριν αυτή τη διαδικασία της προσωπικής τους επανάστασης εμπνέοντας τους άλλους, οι οποίοι κατόπιν ζυμώνονται με αυτήν, ωριμάζουν και ρίχνουν κι αυτοί τους σπόρους τους, γίνονται σπορείς συναγωνιστές.
Ο ρυθμός αύξησης των σπόρων και των φυντανιών της επανάστασης είναι γεωμετρικά αυξανόμενος, όπως ο ρυθμός εξάπλωσης όλων των σπόρων στη φύση, και όσο οι συναγωνιστές σπορείς πληθαίνουν, τόσο συμβαίνουν τα εξής δύο, τα οποία προείπα ότι βιώνω τον τελευταίο καιρό:
Πρώτον συναντιούνται μεταξύ τους οι σπορείς και δεύτερον γίνεται ολοένα και πιο αισθητή η εικόνα της αλλαγής του συνολικού τοπίου. Έχουμε φθάσει πλέον στην ιστορική στιγμή κατά την οποίαν οι συναγωνιστές σπορείς, από όποιο προσωπικό υπόβαθρο και επίπεδο κι αν ξεκίνησαν, σε όποιον χώρο κι αν λειτουργούν και εκφράζονται, όποια εργαλεία σποράς κι αν χρησιμοποιούν, έχουν αρχίσει να συναντιούνται αβίαστα, δίχως να το μεθοδεύουν οι ίδιοι, δίχως πολλές φορές να γνωρίζουν καν ο ένας την ύπαρξη του άλλου από πριν.
Επειδή ο δρόμος της αλλαγής προς την οικουμενικότητα και τη συνεργατικότητα είναι ένας και μοναδικός ως επιλογή ζωής της ανθρωπότητας, όλων αυτών των ανθρώπων οι διαδρομές, απ’ όπου κι αν ξεκίνησαν, προς αυτόν τον δρόμο κατευθύνονται, οπότε είναι μοιραίο να συναντιούνται κάπου, κάποτε, και κατόπιν να συνεχίζουν μαζί την πορεία τους συνεργαζόμενοι.
Προσωπικά νιώθω ευτυχής που βιώνω αυτή την ιστορική συγκυρία, την αλλαγή ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, που βλέπω συνεχώς και πιο πολλούς να συντάσσονται στην πορεία μας, να γνωριζόμαστε, να συνεργαζόμαστε, να ανταλλάσσουμε εμπειρίες, φόβους, ανασφάλειες, αγωνίες, ελπίδες και στο τέλος να νιώθουμε μια ομάδα σφιχτή, σε όποιο μέρος της Ελλάδας κι αν ζούμε, μια ομάδα που με κοινό μεγαλειώδη αγώνα αλλάζει τον κόσμο μέσα από την Τέχνη, τον Λόγο και την καθημερινή συνειδητή ζωή των μελών της.
Και επειδή, λόγω συγκυρίας των χαοτικών δυνάμεων του οικοσυστήματος, βρέθηκα σε θέση κάπως κομβική, να δέχομαι ερεθίσματα από χιλιάδες ανθρώπους και να έχω εικόνα κάπως ευρεία της επαναστατικής αυτής διαδικασίας και της πανελλαδικής εμβέλειας της ομάδας των συναγωνιστών σπορέων, νιώθω την ανάγκη να τα επικοινωνώ προς κάθε κατεύθυνση όσα αντιλαμβάνομαι και νιώθω μέσα από αυτή τη μοιραία σύγκλιση των ανθρώπων, να τα επικοινωνώ προς κάθε κατεύθυνση με στόχο τη γεφύρωση ολοένα και περισσότερων ακόμα, τη διάδραση, τη σύνθεση αλλά και την εμψύχωση για ολοένα πιο πυκνή σπορά των λόγων και των έργων μας, της συνεργατικής οικουμενικής φιλοσοφίας.