Τα εργατικά ατυχήματα εργαζομένων στους ΟΤΑ απασχολούν έντονα τόσο τις
τοπικές κοινότητες όσο και τους φορείς δημόσιας διοίκησης, καθώς
συνδυάζουν εργασιακό κίνδυνο, ευθύνες διοίκησης και έντονες κοινωνικές
επιπτώσεις.
Οι ιδιαιτερότητες του χώρου των δήμων —εργασίες καθαριότητας,
συντήρηση δημοτικών υποδομών, εργοταξιακά περιβάλλοντα— φέρνουν
εργαζόμενους αντιμέτωπους με σοβαρούς κινδύνους, πέρα από τους γενικούς
που ισχύουν στο σύνολο της αγοράς εργασίας.
Ως εργατικό ατύχημα ορίζεται ο θάνατος ή η
ανικανότητα του εργαζόμενου για εργασία, που προκαλείται από ένα βίαιο
περιστατικό κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή εξαιτίας αυτής,
συμπεριλαμβανομένης και της μετάβασης ή της επιστροφής από την εργασία.
Πιο αναλυτικά, για να χαρακτηριστεί ένα ατύχημα ως εργατικό, πρέπει
να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: (α) Βίαιο περιστατικό: Να υπάρχει
αιφνίδια και ξαφνική επίδραση εξωτερικού παράγοντα, που δεν σχετίζεται
με την οργανική κατάσταση του εργαζόμενου, (β) Σχέση με την εργασία: Το
ατύχημα πρέπει να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εργασίας ή με αφορμή
αυτήν. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ατυχήματα στον χώρο εργασίας, κατά τη
μετάβαση ή επιστροφή από την εργασία, ή ακόμα και κατά την εκτέλεση
εργασιών εκτός του χώρου εργασίας, εφόσον συνδέονται με την εργασία, (γ)
Προσωρινή ή μόνιμη ανικανότητα: Το ατύχημα πρέπει να προκαλεί στον
εργαζόμενο είτε προσωρινή είτε μόνιμη ανικανότητα για εργασία. Σημαντικό
είναι να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τη νομολογία, το εργατικό ατύχημα
μπορεί να συμβεί και κατά τη μετάβαση στην εργασία ή την επιστροφή από
αυτήν, αρκεί να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος με την εργασία.
Με το ν. 551/1915 θεσπίζεται η ευθύνη του εργοδότη, χωρίς απαιτούμενη αμέλεια ή δόλο, για κάθε τραυματισμό ή απώλεια υγείας σχετική με την εργασία. Ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση
για περιουσιακή και ηθική βλάβη, η οποία μπορεί να μειωθεί εάν
διαπιστωθεί συμβολή του ίδιου στο ατύχημα, αλλά ο εργοδότης δεν
απαλλάσσεται πλήρως.
Περαιτέρω, ο εργοδότης πρέπει να αναγγείλει το ατύχημα εντός 24 ωρών
στο ΣΕΠΕ, την αστυνομία (όπου προβλέπεται) και τον ΕΦΚΑ, να καταγράψει
αναλυτικά το συμβάν στο ειδικό βιβλίο ατυχημάτων και να τηρεί αρχείο
τεκμηρίωσης.
Βάσει του ν. 3850/2010, ο εργοδότης και ο τεχνικός ασφάλειας είναι υπεύθυνοι για
την λήψη μέτρων πρόληψης και αποτροπής εργατικών ατυχημάτων. Η
παράλειψη λήψης των μέτρων αυτών σε συνδυασμό με την επέλευση εργατικού
ατυχήματος μπορεί να συνιστά ποινικό αδίκημα από πλευράς εργοδότη και τεχνικού ασφαλείας.
Το 2022, σημειώθηκαν στην Ελλάδα 4.999 εργατικά ατυχήματα (αριθμός αυξημένος κατά 11,7% από 2021), εκ των οποίων 35 θανατηφόρα.
Το 2023, ο αριθμός των εργατικών ατυχημάτων μειώθηκε κατά 3%, καθώς καταγράφηκαν 4.847 ατυχήματα, με 51 θανάτους.
Το 2023, οι φονικότεροι κλάδοι ήταν
οι κατασκευές (13 θάνατοι – 25,5%), η μεταποίηση (9 θάνατοι – 17,6%),
οι μεταφορές και η αποθήκευση (8 θάνατοι – 15,7%). Ωστόσο πρέπει να
σημειωθεί ότι, παρά την τυπική αναγγελία στον ΕΦΚΑ και ΣΕΠΕ, μόνο 30–40% των εργατικών ατυχημάτων φαίνεται ότι καταγράφονται.
Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις καθαρισμού και συλλογής
απορριμμάτων, ατυχήματα (π.χ. τραυματισμοί από διερχόμενα οχήματα)
εμφανίζονται ως «τροχαία» και δεν καταγράφονται ως εργατικά. Εξάλλου, τα θύματα από καρδιοσωματικά επεισόδια κατά την εργασία (π.χ. λόγω θερμικής καταπόνησης, έντονου στρες) είτε αναγνωρίζονται ως «παθολογικά» είτε ως «ατυχήματα», δημιουργώντας σημαντική υποβελτίωση της επίσημης εικόνας.
Μεγάλος αριθμός εργαζομένων των ΟΤΑ απασχολούνται σε
δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, όπως στη συλλογή απορριμμάτων, στον
χειρισμό βαρέων μηχανημάτων (π.χ. φορτηγά, οδοστρωτήρες), στη συντήρηση
υποδομών, φωτισμού, πρασίνου, σε οικοδομικές εργασίες, σε υγειονομικούς
καθαρισμούς, στην πολιτική προστασία κλπ. Η συστηματική υποστελέχωση, η μη τακτική συντήρηση οχημάτων και η έλλειψη εξοπλισμού προστασίας αυξάνουν έκθετα τους κινδύνους.
Στους ΟΤΑ, και ειδικά στους Δήμους, τα εργατικά ατυχήματα είναι αρκετά συχνό φαινόμενο.
Το 2023 στον Δήμο Θεσσαλονίκης καταγραφόταν ένα εργατικό ατύχημα κάθε 6 ημέρες (60 συνολικά, 45 στην καθαριότητα).
Τα στοιχεία δείχνουν πως οι ΟΤΑ – με την κατηγορία «Διαχείριση αποβλήτων & λυμάτων» – είχαν αύξηση 23,8% στα εργατικά ατυχήματα το 2023.
Το γεγονός ότι μόνο το 30–40% των εργατικών ατυχημάτων
καταγράφεται και ότι μεγάλο μέρος ταξινομείται ως τροχαία ή παθολογικά,
οδηγεί σε αποσπασματική/ελλιπή κατανόηση, καθώς η πολιτεία δεν
λαμβάνει αποφάσεις βασισμένες στην πραγματική εικόνα, και περιορισμένη
επαγρύπνηση, αφού δεν ενεργοποιούνται μηχανισμοί πρόληψης στον βαθμό που
απαιτείται.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων προτείνεται η
καθιέρωση υποχρεωτικής κατηγοριοποίησης σε επίπεδο δήμου, με εκπαίδευση
προσωπικού και σαφή πρωτόκολλα αναφοράς και η ενίσχυση των προσπαθειών
συντήρησης του εξοπλισμού, δεδομένου ότι το φαινόμενο των συχνών
ατυχημάτων στην καθαριότητα σχετίζεται με παρωχημένα οχήματα, συστήματα
απορριμματοφόρων χωρίς αισθητήρες ή κάμερες και έλλειψη ΜΑΠ (γάντια,
κράνη κ.ά.).
Περαιτέρω οι μειωμένοι αριθμοί προσωπικού επιβάλλουν υπερβολικό φόρτο εργασίας, χωρίς ανάπαυση, οδηγώντας σε εξουθένωση και παραλείψεις στην τήρηση κανόνων ασφαλείας.
Επιπλέον παρατηρείται ελλιπής εκπαίδευση κάποιων κατηγοριών εργαζομένων στους Ο.Τ.Α.,
όπως των οδηγών απορριμματοφόρων, των τεχνικών συνεργείων κλπ. Για την
αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων θα πρέπει να γίνονται αυστηροί έλεγχοι
ωραρίων και των υπερωριών, οι εργαζόμενοι να εκπαιδεύονται διαρκώς σε
ζητήματα οδικής ασφάλειας, διαχείρισης υλικών και άμεση αντιμετώπιση
περιστατικών έκτακτης ανάγκης,
πηγή https://www.epoli.gr
