Εργατικά ατυχήματα: Τα δικαιώματα των εργαζομένων και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών

 
Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σοβαρά εργατικά ατυχήματα, τα οποία κοστίζουν την υγεία, την σωματική ακεραιότητα και σε πολλές περιπτώσεις και την ίδια την ζωή των εργαζομένων. Είναι δε εξαιρετικά λυπηρό, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ατυχήματα αυτά θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί εάν είχαν τηρηθεί οι διατάξεις, που διέπουν τους όρους υγιεινής και ασφάλειας  στους χώρους εργασίας.

Η συχνότητα των εργατικών ατυχημάτων αυξάνεται αναπόφευκτα και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, η οποία επιβάλλει την μείωση των δαπανών με αποτέλεσμα πολύ συχνά να συναντά κανείς, ως αιτία ατυχημάτων την μη συντήρηση των τεχνικών μέσων, την μη εκπαίδευση του προσωπικού για κινδύνους, που αντιμετωπίζει κατά την εργασία του, την μη παροχή των κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας.
Και ενώ το ίδιο το Κράτος είναι επιφορτισμένο μέσω ενός πυκνού πλέγματος κανόνων δικαίου να ελέγχει και να αποτρέπει τέτοιου είδους ελλείψεις ή παρατυπίες, με σκοπό την αποφυγή ατυχημάτων, που πέραν του κόστους σε ανθρωποώρες εργασίας επιφέρουν και σημαντική επιβάρυνση των ασφαλιστικών φορέων, με έκπληξη διαπιστώνει κανείς την συχνότητα με την οποία λαμβάνουν χώρα σοβαρά εργατικά ατυχήματα στους Δήμους όλης της χώρας.

Και ενώ ακόμα θα περίμενε κανείς από τους Δημόσιους αυτούς φορείς να τηρούν κατά γράμμα την νομιμότητα, δεν είναι λίγες οι φορές, που θύματα εργατικών ατυχημάτων βρίσκονται αντιμέτωπα με προσπάθειες συγκάλυψης των περιστατικών και πάνω απ’ όλα των ευθυνών, που απορρέουν από τις παραβάσεις της νομοθεσίας. Ακόμα δε πιο εντυπωσιακή είναι η απουσία ενημέρωσης των εργαζομένων για τα βασικά δικαιώματα τους σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, με αποτέλεσμα ένας σημαντικός αριθμός περιστατικών να μην καταγράφονται καν και συνακόλουθα να μην αντιμετωπίζονται, όπως ορίζει ο νόμος.
Ως εργατικό ατύχημα νοείται κάθε βίαιο συμβάν, που συμβαίνει κατά τη εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτή και εκ του οποίου προκαλείται προσωρινή ή μόνιμη αδυναμία για εργασία ή και θάνατος. Προϋπόθεση συνεπώς, για να θεωρηθεί ένας τραυματισμός ή ένας θάνατος ως εργατικό ατύχημα είναι αυτό να έχει συμβεί κατά τον χρόνο παροχής της εργασίας, ως άμεση συνέπεια αυτής ή να έχει συμβεί με αφορμή την εργασία, τελώντας έστω σε έμμεση σχέση με αυτήν. Σημειώνεται, ότι ως εργατικό ατύχημα νοείται και η επαγγελματική νόσος, όταν αυτή οφείλεται στην εργασία και στις συνθήκες παροχής αυτής.
Σε περίπτωση, που συμβεί εργατικό ατύχημα, ο εργοδότης ή οι νομίμως ορισμένοι εκπρόσωποι του υποχρεούνται: [α] Να δηλώσουν άμεσα το συμβάν στην οικεία Αστυνομική Αρχή. [β] Να δηλώσουν, εντός 48 ωρών, το ατύχημα στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας. [γ] Να δηλώσουν το ατύχημα, εντός πέντε (5) ημερών στο αρμόδιο ΙΚΑ και τέλος [δ] Να καταχωρήσουν το εργατικό ατύχημα στο ειδικό βιβλίο ατυχημάτων, που υποχρεούνται να τηρούν.
Η παράλειψη γνωστοποίησης εργατικού ατυχήματος ή η προσπάθεια απόκρυψης αυτού, επιφέρει ποινικές συνέπειες στο πρόσωπο του εργοδότη ή των νομίμως ορισμένων εκπροσώπων αυτού. Διευκρινίζεται, ομοίως, ότι δικαίωμα δήλωσης του ατυχήματος έχει και ο ίδιος ο παθών ασφαλισμένος και σε περίπτωση αδυναμίας ή θανάτου, τα οικεία του πρόσωπα. Ομοίως, το εργατικό ατύχημα μπορεί να δηλωθεί και από οποιοδήποτε τρίτο, που έλαβε γνώση αυτού. Σε κάθε περίπτωση, υποχρέωση δήλωσης του εργατικού ατυχήματος στο ΙΚΑ, φέρει και ο ιατρός που έδωσε τις πρώτες βοήθειες στον παθόντα, εντός 24 ωρών από τότε που έλαβε γνώση του συμβάντος.
Ο παθών από εργατικό ατύχημα δικαιούται, ασχέτως του είδους της εργασιακής σχέσεως, που τον συνδέει με τον εργοδότη του Δήμο, πλήρους ιατροφαρμακευτικής κάλυψης ενώ παραλλήλως δικαιούται αποζημιώσεως για την ηθική βλάβη, που υπέστη εξαιτίας του ατυχήματος. Αποζημίωση για ψυχική οδύνη δικαιούνται και οι οικείοι του σε περίπτωση θανάτου του εργαζόμενου.
Όπως παγίως γίνεται δεκτό, βάσει των διατάξεων, που διέπουν την ευθύνη του Δημοσίου και των ΟΤΑ από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων αυτού, υφίσταται υποχρέωση για καταβολή αποζημιώσεως σε εργαζόμενους του Δημοσίου και των ΟΤΑ, σε κάθε περίπτωση, κατά την οποία το εργατικό ατύχημα, που έλαβε χώρα συνδέεται αιτιωδώς με παραλείψεις στην τήρηση των όρων υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, με ελλιπή συντήρηση των μηχανικών μέσων της υπηρεσίας, με μη τήρηση των υποχρεώσεων πρόνοιας που προκύπτουν από την κείμενη νομοθεσία και τις αρχές της καλής πίστης και τα διδάγματος της κοινής πείρας. Και αυτό ασχέτως της ύπαρξης υπαιτιότητας στο πρόσωπο του εργοδότη [Δημοσίου ή Δήμου] και των αρμοδίων υπαλλήλων αυτού.
Για την επιδίκαση αποζημίωσης στις περισσότερες περιπτώσεις θα απαιτηθεί η άσκηση αγωγής είτε ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων σε περιπτώσεις αορίστου και ορισμένου χρόνου εργαζομένων είτε ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων σε περιπτώσεις μονίμων υπαλλήλων. Το ύψος της αποζημίωσης, που επιδικάζεται καθορίζεται από το Δικαστήριο με την χρήση κριτηρίων, όπως το είδος και η βαρύτητα της ζημίας, ο βαθμός ικανότητας του παθόντος για εργασία μετά το ατύχημα, η τυχόν μόνιμη ή παροδική αναπηρία, οι ειδικές συνθήκες του παθόντος από το ατύχημα.
 Μαρία-Μαγδαληνή Τσίπρα

• Η Μαρία-Μαγδαληνή Τσίπρα είναι δικηγόρος – εργατολόγος. Ειδικεύεται στις εργασιακές σχέσεις του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Ως νομικός σύμβουλος της ΑΔΕΔΥ, έχει αντιπροσωπεύσει πολλάκις την Ομοσπονδία των Δημοσίων Υπαλλήλων στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια και στους Διεθνείς Οργανισμούς.
•