Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ “ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Ή ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ”

Θέμα: Παρατηρήσεις στο σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης «Σύσταση και Οργάνωση Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων της χώρας».
Κύριε Υπουργέ,
Με αφορμή το πιο πάνω σχέδιο Νόμου που δόθηκε μέσω διαδικτύου σε Δημόσια διαβούλευση έχουμε να κάνουμε και τις δικές μας παρεμβάσεις και αφού τις λάβετε υπόψιν σας, θα επιθυμούσαμε την πραγματοποίηση συνάντησης μαζί σας. Αναλυτικά οι παρατηρήσεις αλλά και οι προτάσεις μας είναι:
Στο άρθρο 1, παρ.1 ορίζεται ότι η Νομική μορφή των Διαχειριστών Στερεών Αποβλήτων (ΔΙ.Σ.Α.) ορίζεται ότι μπορεί να είναι Ιδιωτικού ή Δημοσίου Δικαίου. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί οπισθοχώρηση σε σχέση με τον Καλλικράτη που όριζε ότι όλοι οι φορείς είχαν τη μορφή Ν.Π.Δ.Δ.
Η σχετική πρόβλεψη του Καλλικράτη (Ν.3852/2010) για Ν.Π.Δ.Δ. επιχειρούσε να αντισταθμίσει το γεγονός ότι δημιουργούσε υπερσυγκεντρωτικές δομές, αφού όριζε ένα Φο.Δ.Σ.Α. ανά Περιφέρεια και συγχώνευε τους Φο.Δ.Σ.Α. που είχαν δημιουργηθεί ανά διαχειριστική ενότητα του Περιφερειακού Σχεδιασμού. Ωστόσο με αντίδραση των Φο.Δ.Σ.Α. που είχαν συγκροτηθεί ως Α.Ε., με τον Ν.4071/2012 προβλέφθηκε μια εξαίρεση στην παρ.6 του άρθρου 16: 6. Ο περιφερειακός σύνδεσμος ΦΟΔΣΑ, δύναται να μετατραπεί σε ανώνυμη εταιρεία του άρθρου 265 του Ν.3463/2006 εφόσον τούτο αποφασισθεί από τα δημοτικά συμβούλια των δήμων μελών του συνδέσμου, που παράγουν τουλάχιστον άνω του 60% των απορριμμάτων της οικείας περιφέρειας, βάσει των στοιχείων του ΠΕΣΔΑ. Η σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του.» Με τον τρόπο αυτό καταργήθηκε η πρόνοια του Καλλικράτη που διασφάλιζε κατά κάποιο τρόπο το Δημόσιο και όχι μόνο συμφέρον.
Στο παρόν Νομοσχέδιο υπάρχει δικλείδα ασφαλείας για την προστασία κυρίως των μικρότερων Δήμων από αυθαίρετες αποφάσεις ενός συγκεντρωτικού φορέα: Αφορά στο γεγονός ότι απαιτείται η πλειοψηφία των Δήμων να αποφασίσει για την επιλογή της μορφής Δημοσίου ή Ιδιωτικού συμφέροντος και όχι πληθυσμιακή πλειοψηφία όπως στην πραγματικότητα επέβαλε ο Ν.4071/2012, γεγονός που υποχρέωνε τους μικρότερους Δήμους να υποτάσσονται στην επιλογή του μεγαλύτερου ή των μεγαλύτερων ανάμεσά τους. Η πρόβλεψη ότι ο Υπουργός Εσωτερικών θα μπορεί να αποφασίζει για το ύψος των εισφορών πέρα ότι θα δημιουργήσει προβλήματα καταργεί και την συνταγματικά κατοχυρωμένη Διοικητική και Οικονομική αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α.
Στα άρθρα που ορίζονται τα όργανα του ΔΙ.Σ.Α., έχει ληφθεί η πρόνοια να εκπροσωπούνται στο Δ.Σ. όλοι οι Δήμοι. Το πρόβλημα είναι ότι ο τρόπος ορισμού των Μελών του Δ.Σ. (άρθρο 5) με πληθυσμιακά κριτήρια προδιαγράφει ότι μικροί Δήμοι που βρίσκονται μαζί με μεγάλους έχουν μειωμένη δυνατότητα να επηρεάσουν αποφάσεις.
Για άλλη μια φορά δε, καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για την συμμετοχή εκπροσώπου των εργαζομένων στο Δ.Σ. των Φο.Δ.Σ.Α.
Επιπλέον αυτός ο κίνδυνος ενισχύεται και από το άρθρο 9 που δεν προσδιορίζει τη συμμετοχή εκπροσώπων των Δήμων στην Εκτελεστική Επιτροπή.
Επίσης, αντί του ενός και μόνο Φο.Δ.Σ.Α. ανά Περιφέρεια που όριζε ο Καλλικράτης, το σχέδιο Νόμου (άρθρο 1, παρ.1) δίνει δυνατότητα και περισσότερων ΔΙ.Σ.Α. ανάλογα με τον πληθυσμό.
Αυτή είναι μια θετική ρύθμιση και μπορεί να λύσει προβλήματα σε Περιφέρειες με γεωγραφικές ιδιομορφίες κ.λπ. Αναλυτικά οι προτάσεις μας.
1. Για το άρθρο 1: Οι ΔΙ.Σ.Α. να είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, να αντιστοιχούν σε κοινές Διαδημοτικές υποδομές που ορίζονται εντός ενοτήτων που προβλέπει ο εκάστοτε ΠΕ.Σ.Δ.Α. και η αρμοδιότητά τους να αφορά τη διαχείριση αυτών των κοινών υποδομών. Δήμοι που θα έχουν κοινές υποδομές διαχείρισης σύμμεικτων δηλαδή Μ.Ε.Α. και (Χ.Υ.Τ.Α.-Χ.Υ.Τ.Υ.) μπορούν να συγκροτούν ΔΙ.Σ.Α. διαχείρισης σύμμεικτων.
Η πρότασή μας αυτή στηρίζεται εκτός των άλλων στο ότι το σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι Φο.Δ.Σ.Α. είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου με τα ανάλογα θετικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, η πλειοψηφία των Φο.Δ.Σ.Α. που λειτουργούν στη χώρα μας ως Α.Ε. έχουν προβλήματα και κακή διαχείριση στο σύνολο των αρμοδιοτήτων τους.
2. Οργανισμοί, όπως οι ΔΙ.Σ.Α., είναι σκόπιμο να διαχειρίζονται, αποκλειστικά και μόνο τις δομές που ένας Δήμος δεν μπορεί να υποστηρίξει με τις δικές του δυνάμεις. Έτσι ώστε η διαχείριση των αποβλήτων να σχεδιάζεται και να υλοποιείται στο κοντινότερο στον πολίτη επίπεδο, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή και τον έλεγχο της τοπικής κοινωνίας. Η παροχή από τους ΔΙ.Σ.Α. τεχνικών, συμβουλευτικών υπηρεσιών και η στήριξη προγραμμάτων των Δήμων (π.χ. εκπαίδευσης, δημοσιότητας κ.λπ.) θα μπορούσε να αναβαθμίσει συνολικά τη δυνατότητα των Δήμων να υλοποιήσουν τα τοπικά σχέδια διαχείρισης και να υποστηρίξει και όχι να υποκαταστήσει τη Δημοτική διαχείριση των απορριμμάτων.
3. Δήμοι, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και όχι μόνο νησιωτικοί, που τεκμηριώνουν, μέσω των τοπικών τους σχεδίων, ότι είναι σε θέση να υλοποιήσουν τους στόχους του Ε.Σ.Δ.Α. τηρώντας πλήρως τη νομοθεσία, να έχουν τη δυνατότητα είτε να μην προσχωρήσουν σε ΔΙ.Σ.Α., είτε να αποχωρήσουν από ΔΙ.Σ.Α., εάν κρίνουν ασύμφορη τη συμμετοχή τους.
4. Πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την απρόσκοπτη άσκηση Διαδημοτικών δραστηριοτήτων όμορων Δήμων, σε επιμέρους τομείς που δεν ανήκουν στο αντικείμενο των ΔΙ.Σ.Α., όπως για παράδειγμα η διαχείριση προδιαλεγμένων υλικών σε Διαδημοτικές μονάδες ανακύκλωσης ή κομποστοποίησης. Αναφερόμαστε στις προσλήψεις, στη πώληση των ανακυκλώσιμων υλικών, στη συγκρότηση Διαδημοτικών φορέων για τη λειτουργία κοινών Κ.Δ.Α.Υ. ή μονάδων κομποστοποίησης κ.λπ.
5. Πρέπει να υπάρξει πρόνοια για την αρμοδιότητα εκπόνησης και υλοποίησης των Περιφερειακών σχεδιασμών. Ιδιαίτερα, αφού πιθανολογούμε ότι δεν θα υφίστανται, πλέον, ΔΙ.Σ.Α. σε επίπεδο Περιφέρειας. Στα ενδεχόμενα που πρέπει να εξεταστούν θα είναι και αυτό της κατάργησής τους και της αντικατάστασής τους από σχέδια των ΔΙ.Σ.Α. Με την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η διαχείριση των αποβλήτων στα όρια των ΔΙ.Σ.Α. να καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της πυραμίδας της διαχείρισης.
Επιπρόσθετα των προτάσεων των οποίων σας κάνουμε σας αναφέρουμε και προβληματισμούς που προκύπτουν από τη μελέτη σου σχεδίου Νόμου και θα πρέπει να σας απασχολήσουν. Συγκεκριμένα:
1. Άρθρο 1, παρ.2, εδαφ.γ.
Για την δημιουργία του ΔΙ.Σ.Α. προϋποθέτει είτε την ύπαρξη Μ.Ε.Α. είτε να προκύπτει από τον ΠΕ.Σ.Δ.Α. ότι θα τηρηθούν οι στόχοι του Ε.Σ.Δ.Α. Αν δεν έχει ακόμα επικαιροποιηθεί ο νέος ΠΕ.Σ.Δ.Α. τότε τι γίνεται;
2. Άρθρο 1, παρ.4, εδαφ.β.
Αν μια Μ.Ε.Α. βρίσκεται πιο κοντά σε άλλον Χ.Υ.Τ. ή η πρόσβαση είναι ευκολότερη και γρηγορότερη τότε δεν θα μπορεί να μετέχει σε εκείνο το Νομικό Πρόσωπο;
3. Άρθρο 1, παρ.5, εδαφ.α.
Αν κάποιο Δημοτικό Συμβούλιο λάβει απόφαση διαφορετική από αυτή που ορίζει o Νόμος, τότε τι γίνεται. Αν πάλι υποχρεούται να την λάβει, τότε ποιος ο λόγος της απόφασης αυτής;
4. Άρθρο 3, εδαφ.α και β.
4.1. Σύμφωνα με το Νόμο… ο ΠΕ.Σ.Δ.Α. εκπονείται από τους Φο.Δ.Σ.Α. Με την κατάργηση των Φο.Δ.Σ.Α., ποιος θα εκπονεί τον ΠΕ.Σ.Δ.Α.;
4.2. Αν ο ΠΕ.Σ.Δ.Α. προβλέπει π.χ. μία Μ.Ε.Α. και σύμφωνα με το παρών σχέδιο Νόμου δημιουργηθούν παραπάνω ΔΙ.Σ.Α. πως θα καθορισθεί η τιμολογιακή πολιτική ανά παρεχόμενη υπηρεσία;
5. Άρθρο 13, παρ.2 και παρ.5.
Πρότασή μας για την παρ.2 είναι ο καθορισμός της εισφοράς να είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των Ο.Τ.Α. που συμμετέχουν στο ΔΙ.Σ.Α. και πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα να επιβάλλουν πρόσθετα τέλη για επιπλέον υπηρεσίες που θα παρέχουν.
Στην παρ.5 θα πρέπει να συμπληρωθεί «μετά την παρέλευση τετραμήνου εκάστου έτους εάν δεν έχουν αποδοθεί οι εισφορές αυτές θα παρακρατούνται από του Κ.Α.Π. και θα αποδίδονται στον ΔΙ.Σ.Α.».
6. Αρθρο15, παρ.2.
Οι Επιτροπές διεξαγωγής και παραλαβής συγκροτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις περί σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων για προμήθειες, έργα και υπηρεσίες.
7. Άρθρο 16, παρ.1 και παρ.3.
Το σχέδιο Νόμου εξαιρεί την Περιφέρεια Αττικής και τον Νομό Θεσσαλονίκης. Φανταζόμαστε ότι από λάθος αναφέρεται Νομός Θεσσαλονίκης και όχι Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σε άλλη περίπτωση τι σημαίνει Νομός (κανονικά Περιφερειακή Ενότητα) Θεσσαλονίκης;
8. Άρθρο 16, παρ.4.
Το προσωπικό των Φο.Δ.Σ.Α. (Ν.Π.Δ.Δ.) μεταφέρονται στους Δήμους. Ο ΔΙ.Σ.Α. που θα είναι Ν.Π.Δ.Δ. με τι προσωπικό θα λειτουργήσει; Μήπως ο στόχος είναι να μην μπορούν να λειτουργήσουν με συνέπεια να γίνουν φορείς σφραγίδες κα στη συνέχεια να δοθούν οι επί μέρους λειτουργίες σε ιδιώτες;
9. Άρθρο 16, παρ.2, εδαφ.βα.
Ποιος ο λόγος να δώσουν οι Δήμοι το 50% του εξοπλισμού τους στους ΔΙ.Σ.Α., όταν με τον τρόπο αυτό ούτε οι Δήμοι θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, ούτε και οι ΔΙ.Σ.Α. θα χρειάζονται αυτόν τον εξοπλισμό;
Για την Εκτελεστική Επιτροπή της Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α.
Ο ΠρόεδροςΟ Αναπλ. Γεν. Γραμματέας
Νίκος Τράκας Γιάννης Τσούνης