Στα πλαίσια προσπάθειας συγκερασμού και εξισορρόπησης της
οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή των υπαλλήλων γονέων,
θεσμοθετήθηκε πλειάδα διευκολύνσεων αναφορικά με τον τρόπο οργάνωσης της
απασχόλησης και τρόπου άσκησης των καθηκόντων στον νέο εργασιακό νόμο.
Οι
επίμαχες ρυθμίσεις εφαρμόζονται αδιακρίτως στους εργαζόμενους γονείς
είτε απασχολούνται στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα. Ειδικά
αναφορικά με την τελευταία περίπτωση, έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμ. πρ.
ΔΙΔΑΔ/Φ.69/229/οικ.8177 εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία
παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη φύση – τη μορφή και τις
προϋποθέσεις αίτησης και λήψης των σχετικών ευέλικτων μορφών εργασίας.
Συγκεκριμένα:
Σύμφωνα με το άρθρο 31 του ν. 4808/2021,
«1.
Κάθε εργαζόμενος γονέας παιδιών ηλικίας έως δώδεκα (12) ετών ή
φροντιστής δικαιούται να ζητά ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για λόγους
φροντίδας, όπως ιδίως, τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική
απασχόληση.
- Για το δικαίωμα χορήγησης ευέλικτης
ρύθμισης εργασίας, ο εργαζόμενος γονέας πρέπει να έχει συμπληρώσει έξι
(6) μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου
χρόνου στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική
διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, συλλογικών συμβάσεων εργασίας,
διαιτητικών αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
- Ο
εργοδότης εξετάζει και διεκπεραιώνει εντός ενός (1) ημερολογιακού μήνα
κάθε αίτηση για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις
ανάγκες της επιχείρησης και του εργαζομένου. Ο εργοδότης τεκμηριώνει
κάθε απόρριψη σχετικής αίτησης ή κάθε αναβολή χορήγησης ευέλικτων
ρυθμίσεων εργασίας. Όταν οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας της παρ. 1
έχουν περιορισμένη διάρκεια, ο εργαζόμενος επιστρέφει στην αρχική μορφή
απασχόλησης, όταν λήξει η συμφωνηθείσα περίοδος. Ο εργαζόμενος έχει το
δικαίωμα να επιστρέψει στην αρχική μορφή απασχόλησης πριν από τη λήξη
της συμφωνημένης περιόδου, κατόπιν αίτησής του και εφόσον αυτό
δικαιολογείται από συγκεκριμένη μεταβολή των περιστάσεων. Ο εργοδότης
εξετάζει και διεκπεραιώνει κάθε τέτοια αίτηση πρόωρης επιστροφής σύμφωνα
με τα οριζόμενα στο πρώτο και δεύτερο εδάφιο».
Η ως άνω διάταξη για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας αφορά:
Α) υπαλλήλους, ανεξαρτήτως σχέσης εργασίας, οι οποίοι είναι γονείς παιδιών ηλικίας έως δώδεκα (12) ετών ή
Β) φροντιστές, όπως ορίζονται στο άρθρο 26 του ν.4808/2021
και για τη χορήγησή τους προϋποθέτουν:
- έξι
(6) μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου
χρόνου στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική
διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, συλλογικών συμβάσεων εργασίας,
διαιτητικών αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων
- υποβολή
αιτήματος, το οποίο ο εργοδότης εξετάζει και διεκπεραιώνει εντός ενός
(1) ημερολογιακού μήνα, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της επιχείρησης
και του εργαζομένου. Ο εργοδότης τεκμηριώνει κάθε απόρριψη σχετικής
αίτησης ή κάθε αναβολή χορήγησης ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας.
Για
τη διαπίστωση συνδρομής της προϋπόθεσης της ηλικίας του τέκνου (12
έτη), η ηλικία των τέκνων υπολογίζεται με βάση την ημερομηνία γέννησής
τους, χωρίς να είναι δυνατή άλλη ερμηνευτική προσέγγιση ελλείψει ειδικής
προς τούτο ρύθμισης.
Κατόπιν των ανωτέρω, ειδικά για την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων στις Υπηρεσίες του Δημοσίου επισημαίνονται τα εξής:
ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ ΩΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Με
τις διατάξεις του ν.4807/2021 καθορίστηκε το κανονιστικό πλαίσιο για
την εφαρμογή της τηλεργασίας στις υπηρεσίες του Δημοσίου, με το οποίο
προβλέφθηκαν, μεταξύ άλλων, συγκεκριμένες διαδικασίες, χρονικοί και
ποσοτικοί περιορισμοί, προκειμένου να διασφαλίζεται παράλληλα και η
εύρυθμη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών, αλλά και ρυθμίσεις που
αφορούν τα θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Για την
εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων εκδόθηκε η αριθ. ΔΙΔΑΔ/Φ.69/222/οικ.
1425/30-1-2023 εγκύκλιος (ΑΔΑ: ΩΧ3Θ46ΜΤΛ6-ΘΣΟ), στην οποία αναφέρεται
ότι «…Επισημαίνεται ότι κατά την εξέταση των αιτημάτων για παροχή
τηλεργασίας και λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να τηρηθεί σε κάθε
περίπτωση ο ποσοτικός περιορισμός του άρθρου 9 του νόμου, θα πρέπει κατ’
εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 31 του ν.4808/2021 να εξετάζονται κατά
προτεραιότητα τα αιτήματα γονέων παιδιών ηλικίας έως δώδεκα (12) ετών ή
φροντιστών, κατά την έννοια του άρθρου 26 του ν.4808/2021, εφόσον η
παράμετρος αυτή προβάλλεται από τον αιτούντα και τελεί σε αιτιώδη
συνάφεια με την ανάγκη τηλεργασίας του αιτούντος, χωρίς ωστόσο αυτό να
δεσμεύει το αρμόδιο προς απόφαση όργανο. Και στην περίπτωση αυτή
εφαρμόζονται, ως ευνοϊκότερα, τα γενικώς οριζόμενα στον ν. 4807/2021 για
τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις παροχής τηλεργασίας και όχι οι
λοιπές ρυθμίσεις του άρθρου 31 του ν.4808/2021. Υπάλληλοι που αιτούνται
τηλεργασία κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 31 του ν.4808/2021 θα
πρέπει στην αίτησή τους να επικαλούνται την εν λόγω διάταξη και να
στοιχειοθετούν αιτιολογημένα το αίτημά τους και να προσκομίζουν τυχόν
έγγραφα που απαιτούνται για να αποδειχθεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις
της εν λόγω διάταξης, για παράδειγμα ότι έχουν την ιδιότητα του
φροντιστή, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 26 του ν.4808/2021».
ΕΥΕΛΙΚΤΟ ΩΡΑΡΙΟ ΩΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Το
ωράριο λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών και τα ωράρια απασχόλησης των
υπαλλήλων του Δημοσίου έχουν καθοριστεί με την αριθ.
ΔΙΑΔΠ/Γ2γ/οικ./1692/27.6.2006 (B΄ 769) απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών,
όπως η απόφαση αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει, με την επιφύλαξη τυχόν
ειδικών διατάξεων που προβλέπουν παρέκκλιση από τις ανωτέρω διατάξεις
για συγκεκριμένες υπηρεσίες λόγω της ιδιαιτερότητας των αρμοδιοτήτων και
του τρόπου λειτουργίας τους.
Σύμφωνα με την ως άνω απόφαση «1.
Κατ` εφαρμογή του άρθρου 41 του ν. 3979/2011 (Α`138) αυξάνονται σε
σαράντα (40) από τριάντα επτά και μισή (37 και 1/2) οι εβδομαδιαίες ώρες
εργασίας των μονίμων υπαλλήλων και του προσωπικού με σχέση εργασίας
ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. α` και β`
βαθμού και λοιπών Ν.Π.Δ.Δ. και όσων κατηγοριών προσωπικού υπηρεσιών και
φορέων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα ακολουθούν το
ωράριο αυτών και η ώρα προσέλευσης και αποχώρησης, κατ` επιλογή των
υπαλλήλων, ορίζεται ως εξής:
α) Ώρα προσέλευσης: 07.00 Ώρα αποχώρησης: 15.00
β) Ώρα προσέλευσης: 07.30 Ώρα αποχώρησης: 15.30
γ) Ώρα προσέλευσης: 08.00 Ώρα αποχώρησης: 16.00
δ) Ώρα προσέλευσης: 08.30 Ώρα αποχώρησης: 16.30
ε) Ώρα προσέλευσης: 09.00 Ώρα αποχώρησης: 17.00.
Η
επιλογή του ωραρίου εργασίας γίνεται με δήλωση των υπαλλήλων στη
Διεύθυνση Διοικητικού της οικείας υπηρεσίας, η οποία υποβάλλεται το
δεύτερο δεκαπενθήμερο του μηνός Ιουνίου κάθε έτους. Η δήλωση αυτή είναι
δεσμευτική και ανέκκλητη και ισχύει μέχρι 30 Ιουνίου του επόμενου
έτους…».
Κατόπιν των ανωτέρω, εφόσον υποβληθεί από υπάλληλο αίτημα
για ευέλικτο ωράριο εργασίας κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 31
του ν.4808/2021, στο οποίο θα προσδιορίζεται σαφώς το αίτημα και το
χρονικό διάστημα, στο οποίο αφορά, η αρμόδια Υπηρεσία Προσωπικού κατόπιν
έγκρισης του άμεσου προϊστάμενου του υπαλλήλου και αφού λάβει υπόψη:
α) το ωράριο λειτουργίας της Υπηρεσίας,
β) τη φύση των καθηκόντων των υπαλλήλων και
γ) τη στελέχωση της Υπηρεσίας,
δύναται
να εγκρίνει το αίτημα για χορήγηση ευέλικτου ωραρίου απασχόλησης στους
υπαλλήλους, με επιλογή ενός από τα ανωτέρω αναφερόμενα ωράρια
απασχόλησης, ακόμη και διαφορετικού ωραρίου απασχόλησης για κάθε ημέρα
της εβδομάδας, με βάση το αίτημα του υπαλλήλου, και χωρίς να τυγχάνουν
εφαρμογής οι προθεσμίες της ως άνω απόφασης που προβλέπουν δυνατότητα
αλλαγής ωραρίου μόνο εντός συγκεκριμένου διαστήματος ανά ημερολογιακό
έτος.
Για τις Υπηρεσίες, για τις οποίες ισχύει ειδικό ωράριο
απασχόλησης ή για τις οποίες, βάσει ειδικής ρύθμισης, δεν ισχύει η
δυνατότητα επιλογής ωραρίου, τα αιτήματα για ευέλικτο ωράριο απασχόλησης
που υποβάλλονται δυνάμει του άρθρου 31 του ν.4808/2021 θα πρέπει να
εξετάζονται με γνώμονα τις ανωτέρω παραμέτρους λαμβάνοντας επιπλέον
υπόψη σε κάθε περίπτωση την ανάγκη εύρυθμης λειτουργίας των Υπηρεσιών
Σε
κάθε περίπτωση απόρριψης ή αναβολής ικανοποίησης του υποβαλλόμενου
αιτήματος θα πρέπει, όπως αναφέρεται στη διάταξη, να τεκμηριώνεται ο
λόγος απόρριψης ή αναβολής ικανοποίησής του.
ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΩΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Όσον
αφορά τους μόνιμους υπαλλήλους και τους υπαλλήλους με σχέση ΙΔΑΧ που
υπηρετούν σε φορείς που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Υπαλληλικού
Κώδικα υπενθυμίζεται ότι ισχύουν οι διατάξεις των παρ. 1Α των άρθρων 51
και 53 του Υπαλληλικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκαν με τον ν. 4830/2021,
που προβλέπουν τη δυνατότητα μείωσης των ωρών εργασίας μέχρι και πενήντα
τοις εκατό (50%), με ανάλογη μείωση των αποδοχών, για χρονική διάρκεια
μέχρι πέντε (5) έτη είτε λόγω ανατροφής τέκνου ηλικίας έως 8 ετών (παρ.
1Α του άρθρου 53 του ΥΚ) είτε για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους (παρ. 1Α
του άρθρου 51 του ΥΚ). Ως εκ τούτου, για τη δυνατότητα μειωμένης
απασχόλησης για το εν λόγω προσωπικό ισχύουν και εφαρμόζονται οι εν λόγω
διατάξεις και οι προβλεπόμενες σε αυτές διαδικασίες και προϋποθέσεις.
Για
το προσωπικό με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου
δύναται να χορηγείται σε γονείς τέκνων ηλικίας έως δώδεκα (12) ετών ή σε
φροντιστές μειωμένη απασχόληση με ανάλογη μείωση των αποδοχών κατ΄
εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 31 του ν.4808/2021. Σε κάθε περίπτωση,
κατ’ αναλογία και των προβλεπόμενων στις ως άνω διατάξεις του ΥΚ, το
ποσοστό μείωσης του χρόνου απασχόλησης δεν δύναται να υπερβαίνει το 50%
και ο εβδομαδιαίος χρόνος απασχόλησης δεν μπορεί να είναι λιγότερος από
20 ώρες την εβδομάδα. Η μείωση του χρόνου απασχόλησης μπορεί να αφορά
μείωση του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης ή μείωση των ημερών απασχόλησης
και ως χρόνος πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας για κάθε νόμιμη συνέπεια,
υπολογίζεται μόνο ο χρόνος πραγματικής απασχόλησης. Τα αιτήματα για
μειωμένη απασχόληση εξετάζονται με τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις
που προβλέπονται στο άρθρο 31 του ν.4808/2021 και όσον αφορά την εξέταση
της προϋπόθεσης περί απασχόλησης με διαδοχικές συμβάσεις στον ίδιο
εργοδότη ισχύουν τα αναφερόμενα στο Κεφάλαιο Α.1. της παρούσας. Τα εν
λόγω αιτήματα υποβάλλονται στην αρμόδια Υπηρεσία προσωπικού και για την
ικανοποίησή τους ή μη ζητείται η έγκριση του άμεσου προϊστάμενου του
υπαλλήλου.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ
Κατ’
ανάλογη εφαρμογή με τα όσα ισχύουν στον ιδιωτικό τομέα, οι υπάλληλοι που
αιτούνται ή κάνουν χρήση των παραπάνω διευκολύνσεων για την
εξισορρόπηση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, απολαμβάνουν
προστασίας και δεν δύναται να μεταβληθούν οι όροι απασχόλησης τους επί
τω δυσμενέστερο, με κάθε μορφή μία τέτοια μεταβολή μπορεί να λάβει. Έτσι
η αιφνίδια αλλαγή ωραρίου, η αιφνίδια συμμετοχή σε κυκλικό ωράριο, η
αλλαγή καθηκόντων, η ανάθεση καθηκόντων υποδεέστερων ή μη συμβατών με
την ειδικότητα του υπαλλήλου, κρίνονται στα όρια της καταχρηστικότητας,
πολύ περισσότερο αν αυτές οι μεταβολές λάβουν χώρα σε χρονική σύνδεση
από την υποβολή της αίτησης του υπαλλήλου και διεκδίκησης σχετικού
δικαιώματος ή τη λήψη αυτού. Μόνο σοβαρές, υπαρκτές και επαρκώς
αιτιολογημένες υπηρεσιακές ανάγκες μπορούν να προσδώσουν νομιμότητα σε
μία τέτοια υπηρεσιακή μεταβολή στους όρους και συνθήκες άσκησης
υπαλληλικών καθηκόντων στον γονέα υπάλληλο, που εμπίπτει στις παραπάνω
κατηγορίες.
*της Μαριάννας Κατσιάδα Καρούζου, Δικηγόρου – Δημοσιολόγου
**Πηγή: dikigorosergatologos.gr